Piłsudski

Janusz Cisek

Bogato ilustrowana biografia Piłsudski po raz kolejny potwierdza fascynacje historyczne autora, Janusza Ciska. To znawca podejmowanego tematu, czego dowodzą jego wcześniejsze publikacje. Wspólnie z Wacławem Jędrzejewiczem napisał wyczerpujące, dwutomowe Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego, po angielsku spopularyzował epizod walk z bolszewikami w opracowaniu Kosciuszko! We are here. American Pilots of the Kosciuszko Squadron in Defense of Poland 1919-1921. Tym razem Cisek zauroczy swą nową książką czytelników zapatrzonych w legendę człowieka, który cudem podźwignął Rzeczpospolitą z niebytu i stworzył nieformalną generację JP I, będącą nawiązaniem do popularnej obecnie generacji JP II.

Opis:

Już wstęp zaskakuje szczegółami na temat rzadko eksponowanej działalności Ziuka (domowe zdrobnienie Piłsudskiego) w konspiracyjnym stowarzyszeniu "Spójnia" w czasie gimnazjum. Następnie autor zajmuje się okresem socjalistycznym, gdy, jako towarzysz Wiktor, współtworzył pismo "Robotnik" oraz przeszedł na protestantyzm, poślubiając Marię Juszkiewiczową. Ten szczegółowo potraktowany okres obejmuje opisy działań terrorystycznej (wg dzisiejszych standardów) partyzantki PPS-Frakcji Rewolucyjnej, fascynującego epizodu japońskiego oraz legendarnej akcji pod Bezdanami, będącej widowiskowym rabunkiem na cele patriotyczne. Niepodległościowe akcenty w biografii Piłsudskiego wytyczają mu drogę przez niedole legionowe, uwięzienie magdeburskie aż do najwyższych zaszczytów w wolnej Rzeczpospolitej, z buławą marszałkowską włącznie.

Cisek, były dyrektor Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku, akcentuje udział USA w wybijaniu się Polski na niepodległość, przypominając o charytatywnej pomocy Herberta Hoovera, amerykańskich pilotach myśliwskich z eskadry kościuszkowskiej czy broni z demobilu amerykańskiego, która wzmocniła armię polską. Cisek powołuje się także na najświeższe poglądy dotyczące meandrów autorstwa planu kontruderzenia znad Wieprza, określanego też "cudem nad Wisłą". Natomiast bardzo pobieżnie autor zajmuje się kontrowersyjną kwestią zamachu majowego.

Autor przywołuje również przeciwstawne opinie. Z jednej strony zwraca uwagę na wzmocnienie władzy wykonawczej, ukrócenie korupcji, prywaty i przywilejów rozpasanego Sejmu. Nie zapomina o zarzutach dotyczących ograniczenia demokracji i autorytarnych "rządów pułkowników". Faktem jest natomiast, że sanacja nie ograniczała wolności słowa ani praw obywatelskich. A z drugiej strony historyk nie uwzględnia w Piłsudskim zarzutów o zaangażowanie w zaginięcie generała Włodziemierza Zagórskiego, który miał  posiadać dokumenty o współpracy Marszałka z wywiadem austriackim. Ponadto autor przedstawia charakter BBWR jako solidarystyczny społecznie, a jego członków jako ludzi wyróżniających się twórczą pracą dla państwa. Te opinie oraz stosunek do sprawy Czechowicza zdradzają Ciska jako piłsudczyka, z czym zresztą nie kryje się on na kartach swego opracowania.

Materiał ilustracyjny Piłsudskiego obejmuje prawie 300 fotografii prywatnych Marszałka, zdjęć z epoki, ukazujących epizody wydarzeń i ich bohaterów. Wizualną stronę monografii Ciska uzupełniają liczne reprodukcje ówczesnej prasy, dokumentów oraz plakatów propagandowych. Na płycie CD dołączonej do książki znajdziemy ponad 6 minut nagrań głosu Piłsudskiego, mówiącego m.in. o pracy zbiorowej narodu, oraz pieśni patriotyczne w wykonaniu Krakowskiego Chóru Wokalnego.

Hubert Kuberski

dodano: 2007-12-28