Autor: Bogdan Borucki

Tytuł: Ksiąze Józef i Śmierć

Autor jest uznanym popularyzatorem historii, zwłaszcza czasów Rewolucji francuskiej i epoki napoleońskiej. Opublikował dziesiątki artykułów prasowych, wydał książkę o bitwie pod Valmy 1792. Przedstawia tu interpretację postaci powszechnie znanej w polskiej tradycji i historiografii. Autor nie proponuje jednak kolejnej biografii księcia Józefa Poniatowskiego, jakich już wiele, lecz spojrzenie na tę postać przez bliskie jego spotkania ze śmiercią, a także szerszą refleksję nad umieraniem w środowisku wojskowych w czasach przełomu XVIII i XIX stulecia. Ryzyko śmieci było czymś naturalnym już od dawna, a rozpowszechnienie i udoskonalenie broni palnej w epoce nowożytnej czyniło zetknięcie się ze śmiercią zjawiskiem niebywale intensywnym. Jednocześnie pogarda wobec śmierci, brawura stawały się zjawiskami powszechnymi, wręcz obowiązującymi postawami oficerów. Przezwyciężenie naturalnego strachu stawało się rodzajem ostentacyjnego udokumentowania własnej wartości jako żołnierza, szczególnie wśród oficerów. Ludzi honoru. Czy istotnie książę wiosną 1813 roku, pod Krakowem. w obliczu klęski swych politycznych rachub chciał się zabić ? Czy skok do Elstery był zaplanowanym, skalkulowanym aktem samobójczym? Nie oczekujmy jednoznacznej odpowiedzi, ale spójrzmy na to przez pryzmat zachowań właściwych bohaterowi tej książki, właściwych dla ludzi jego epoki

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury

Autor: Krzysztof Wiśniewski

Tytuł: Pułtusk 1703

Czytelnik otrzymuje książkę historyka dziejów nowożytnych, specjalizującego się w zagadnieniach ustroju państwa polskolitewskiego oraz dziejów Mazowsza. Autor opisał batalię szwedzko-saską, stoczoną pod Pułtuskiem 1 maja 1703 roku między wojskami króla Karola XII a armią feldmarszałka saskiego Adama von Steinaua. ALE NIE TYLKO! Kluczową sprawą jest tu ukazanie bitwy na tle przemian ustrojowych i kryzysu państwa polsko-litewskiego, przyspieszonego i zaostrzonego przez niefortunne poczynania jego saskiego władcy Augusta II Mocnego. Bitwę pułtuską 1703 roku trzeba widzieć w szerokim kontekście walk o władzę, rozbratu między królem a narodem i postępującej anarchizacji życia publicznego Rzeczpospolitej. Było to osobliwe starcie dwóch obcych armii, do jakiego doszło na naszym terytorium. Jeśli możemy mówić o realnym uprzedmiotowieniu Rzeczypospolitej na arenie międzynarodowej, to właśnie w batalii pułtuskiej mamy jeden z pierwszych tego objawów. prof. Dariusz Milewski

dr Krzysztof Wiśniewski, adiunkt w Instytucie Historii Akademii Piotrkowskiej. Zajmuje się badaniem dziejów Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, szczególnie historią ustroju państwa, oraz dziejami Mazowsza.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury

Autor: Ks. Władysław Antosz

Tytuł: Z teki kapelana legionowego

W połowie sierpnia 1939 roku ukazała się książka ks. Władysława Patrycego Antosza, w której zawarł on wspomnienia ze służby w Legionach, wzbogacona o jego okolicznościowe mowy wygłaszane w niepodległej Drugiej Rzeczypospolitej. Niedawno wydano jej reprint rozszerzony o teksty biograficzne autorstwa Karoliny Grodziskiej i Tomasza Pudłockiego.

Autor: Douglas E. Nash

Tytuł: Z krainy gasnącego słońca, tom 1, IV Korpus Pancerny SS w walkach o Warszawę, lipiec–listopad 1944

Literatura dotycząca jednostek Waffen SS cieszy się niesłabnącym powodzeniem. W omawianej monografii najciekawszy chyba jest wątek powstania warszawskiego, które wybuchło na zapleczu wielkiej bitwy pancernej.

Autor: Witold Biernacki

Tytuł: Wojna beocka

Wydawnictwo Attyka, Warszawa 2022

Nowe wydanie „Wojny beockiej” Witolda Biernackiego trafiło do księgarnii. Ów częstochowski inżynier i historyk amator wykazuje się ogromną wiedzą o antycznej ars bellum. W sferze jego zainteresowań od lat znajduje się historia wojskowości starożytnej (obok XVI-XVII wiecznych zmagań na Starym Kontynencie). 

Autor: Praca zbiorowa

Tytuł: Ignacy Łukasiewicz

Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2021

Ignacy Łukasiewicz nieodmiennie jest kojarzony jako konstruktor pierwszej lampy naftowej, ale jego najważniejszym wynalazkiem było opracowanie technologii destylacji nafty. Ta jednak była produktem nieznanym społeczeństwu, nie wiedziano, do czego miałaby być używana.

Autor: Cezary Namirski

Tytuł: Fulford–Stamford Bridge 1066

Wydawnictwo: Bellona, Warszawa 2021

Halfdan, Ivar Bez Kości i Ubba to według tradycji synowie półlegendarnego Ragnara Lodbroka, wojownika, władcy, jednego z najpopularniejszych wikingów w kulturze. Wszyscy oni stali się szerzej znani dzięki niezwykle popularnemu kanadyjsko-irlandzkiemu serialowi Wikingowie, którego są głównymi bohaterami

Autor: Tomasz Opaliński

Tytuł: Stan chłopski w Księstwie Warszawskim w świetle akt sądowych

Wydawnictwo DiG, Warszawa 2020

Historia ludowa przeżywa ostatnio renesans popularności. Byłoby dobrze, aby ujęcia publicystyczne miały podbudowę w rzetelnych badaniach naukowych. Do takich niewątpliwie należy przedstawiana praca Tomasza Opalińskiego.

Autor: Teodor Zagala

Tytuł: Bunt Krzysztofa Kosińskiego 1591–1593

Powstania kozackie – tak jak, szerzej, dzieje ziem ruskich i Ukrainy w ramach Rzeczypospolitej Obojga Narodów – budzą niesłabnące zainteresowanie zarówno nad Wisłą, jak i nad Dnieprem. Tym razem mamy coś naprawdę niezwykłego. Oto z inicjatywy poznańskich historyków postanowiono wprowadzić do obiegu naukowego prace doktorskie dotyczące ziem ukrainnych napisane na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym

Autor: Anna Krüger

Tytuł: Cmentarze przy Wielkiej Alei w Gdańsku 1867–1945

Wydawnictwo: Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2021

Miejsca pochówku są nieodłączną częścią krajobrazu, kultury oraz historii wszystkich społeczności. Początek dużego gdańskiego założenia cmentarnego datuje się na lata sześćdziesiąte XIX wieku. Znajdowało się ono przy Wielkiej Alei, czyli obecnej alei Zwycięstwa, jednej z najbardziej ruchliwych ulic Gdańska. Cmentarze ulegały stopniowej dewastacji i zniszczeniu po drugiej wojnie światowej. Jestem ciekaw, ilu z współczesnych gdańszczan potrafi cokolwiek powiedzieć o starych niemieckich nekropoliach w ich mieście, i konia z rzędem temu, kto potrafi odnaleźć ich pojedyncze tropy.

Autor: Sigrid Undset

Tytuł: Odzyskać przyszłość

Wydawnictwo: Ośrodek Karta, Warszawa 2021

W kwietniu 1940 roku, kiedy Niemcy zaatakowali Norwegię, Sigrid Undset, wybitna norweska pisarka, autorka niezapomnianych sag z życia wikingów, musiała opuścić okupowaną ojczyznę. Jej starszy syn zginął śmiercią żołnierza. Z młodszym po zdobyciu amerykańskiej wizy uciekła przez ZSRR i Japonię, niedługo przed atakiem na Pearl Harbor.

Autor: Richard Butterwick

Tytuł: Konstytucja 3 maja. Testament Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Wydawnictwo: Muzeum Historii Polski, Warszawa 2021

Gdy 3 maja 1982 roku zegar wybija czwartą po południu, warszawski plac Zamkowy i sąsiednie ulice wypełnia tłum. Biało-czerwone flagi łopoczą na wietrze. Tysiące gardeł skandują zgodnie: „Solidarność! Solidarność! Solidarność!”. Niebiesko-szary kordon mundurowych, w hełmach i osłoniętych tarczami, zacieśnia się, a milicyjne nyski wypluwają kolejnych funkcjonariuszy Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej

Autor: Marek Cichocki

Tytuł: Początek końca historii. Tradycje polityczne w XIX wiek

Wydawnictwo - PIW, Warszawa 2021

Teza Francisa Fukuyamy o końcu historii wywołała w swoim czasie wiele hałasu, ale nie najlepiej się zestarzała. Po 30 latach Marek Cichocki wraca do tego fenomenu. Historycznej i filozoficznej erudycji Cichocki dowiódł już nieraz, choćby w książce Północ i Południe, w którym nakreślił pesymistyczny obraz Zachodu tracącego dominującą pozycję w świecie. Początek końca historii. Tradycje polityczne w XIX wieku kontynuuje rozważania na ten temat, proponując panoramiczne spojrzenie na współczesną Europę jako na produkt końca historii.

Autor: Piotr Korczyński

Tytuł: Przeżyłem wojnę… Ostatni żołnierze walczącej Polski

Wydawnictwo: Znak Horyzont Kraków 2021

Książka Przeżyłem wojnę… Ostatni żołnierze walczącej Polski stanowi owoc kilkuletniej pracy Piotra Korczyńskiego, redaktora „Polski Zbrojnej”, który jeżdżąc przez kilka lat po naszym kraju, przeprowadzał wywiady z polskimi weteranami drugiej wojny światowej. Dzięki jego staraniom ocalono od zapomnienia wiele ciekawych i nieprawdopodobnych ludzkich historii.

Autor: Max Hastings

Tytuł: Wietnam. Epicka tragedia 1945–1975

Wydawnictwo Literackie Kraków 2021

Obraz wojny w Wietnamie ukształtowały dzieła filmowe oraz jednostronny przekaz medialny. Książka brytyjskiego dziennikarza Maxa Hastingsa jest jednak daleka od powierzchownej publicystyki. Według autora konflikt w Wietnamie wywarł większy wpływ na ówcześnie żyjących ludzi niż jakikolwiek inny konflikt zbrojny po roku 1945 i był dramatem rozgrywającym się na wielu poziomach

Autor: Jordan Siemianowski

Tytuł: Działalność norweskich armatorów w Gdańsku i Gdyni w latach 1919–1939

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2020

Najnowsza książka Jordana Siemianowskiego opisuje wyboiste próby zdobycia przyczółku w Drugiej Rzeczypospolitej przez norweskich armatorów. Norwegia posiadała wtedy jedną z największych flot handlowych świata, więc polskie sfery polityczno-biznesowe, chociażby łódzcy fabrykanci, były zainteresowane rozwojem współpracy gospodarczej. Niestety, próby wzmocnienia wzajemnej wymiany handlowej blokowały Niemcy oraz inne kraje zaangażowane na obszarze Morza Bałtyckiego. Oprócz tego starania Warszawy ograniczała infrastruktura odziedziczona po zaborcach, utrudniająca bez dodatkowych inwestycji szybki i masowy transport węgla ze Śląska do Gdyni.

Autor: Anna Mieszczanek

Tytuł: Dzień bez Teleranka. Jak się żyło w stanie wojennym

Wydawnictwo: Muza 2021

Wlatach siedemdziesiątych na ekrany kin wszedł francuski film pt. Okruchy życia. Był zmontowany z ośmiu scen oraz kilku przenikających je retrospekcji. Podobną strukturę ma obszerna książka Anny Mieszczanek Dzień bez Teleranka. Jak się żyło w stanie wojennym. Retrospekcjami są tu sceny z miesięcy umownie zwanymi karnawałem Solidarności. Był czas pierwszej, legalnej, Solidarności, wielomilionowejstruktury związkowej, unikalnej organizacji w państwie socjalistycznym.

Autor: red. Roman Krzywy, Paweł Tyszka

Tytuł: Wazowie a literatura. Przekroje i zbliżenia

Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, Warszawa 2021

Epoka Wazów – aż do potopu szwedzkiego w 1655 roku – słusznie uchodzi za okres świetności kultury polskiej, rozwijającej na bazie osiągnięć renesansowych nowe formy, właściwe barokowi. Niemałe zasługi mają w tym królowie z dynastii Wazów, angażujący się w życie kulturalne stolicy – dość wspomnieć rozkwitający wówczas teatr, malarstwo czy nakreślone z rozmachem, lecz przerwane w realizacji, założenie architektoniczne, jakim miało być forum Wazów. Centralnym miejscem, w którym urzeczywistniał się mecenat królów, był Zamek Królewski. Stracił on mocno na znaczeniu po abdykacji Jana Kazimierza w 1668 roku. Nic dziwnego więc, że obecnie jako muzeum intensywnie zajmuje się badaniem i promowaniem epoki wazowskiej.

Autor: Grzegorz Cwyl

Tytuł: Iłża 1864

Wydawnictwo: Bellona, Warszawa 2021

Pomiędzy oddziałami odznacza się doskonałą organizacyą oddział Rębajły, który to dowódzca potrafił wzbudzić w swoich żołnierzach miłość i zaufanie – tak scharakteryzował 3. Stopnicki Pułk Piechoty korespondent krakowskiego dziennika „Chwila”, którego tekst ukazał się w przeddzień zwycięskiej bitwy pod Iłżą rozegranej 17 stycznia 1864 roku. O tym boju powstańców styczniowych i jego znaczeniu opowiada książka Grzegorza Cwyla Iłża 1864 z serii „Historyczne Bitwy”.

Autor: Patryk Kenecki

Tytuł: Staropolski Molière

Wydawnictow:Warszawa 2021, Instytut Sztuki PAN

Powszechnie wiadomo, kim był Molier, jedna z najwybitniejszych postaci literatury francuskiej, komediopisarz, którego dzieła określiły rozwój komedii jako gatunku na co najmniej dwa stulecia. Wiadomo też, że w Polsce najwięcej zrobił dla niego Tadeusz Boy-Żeleński w okresie międzywojennym, mistrzowsko tłumacząc jego główne utwory. Książka Kenckiego oczywiście opowiada głównie o Polsce, a nie o Molierze, chociaż o wielkim francuskim komediopisarzu także możemy się dowiedzieć wielu ciekawych rzeczy. Autor pisze o pierwszych przedstawieniach Moliera w Polsce w języku oryginału, a potem omawia najdawniejsze tłumaczenia. Mamy napisane po polsku streszczenie Mieszczanina szlachcicem, wystawionego w roku 1687. Kencki zastanawia się, czy przedstawienie odbyło się po polsku, czy też po francusku – broszura byłaby wtedy przeznaczona dla widzów nieznających tego języka (jak obecnie streszczenia libretta opery). W XVIII wieku mamy już jednak całkowicie pewne przekłady na polski, najpierw dla teatrów magnackich, a potem szkolnych. Jednym z tłumaczy był jezuita Franciszek Bohomolec, ważna osobistość polskiego oświecenia. Te przekłady są fascynujące dlatego, że praktycznie wszystkie są adaptacjami – można więc zobaczyć, jak kultura polskiego oświecenia czytała Moliera, co uważała w nim za najważniejsze, a co za możliwe do pominięcia

Autor: Radosław Kuty

Tytuł: atry i Zakopane w ilustracji Walerego Eljasza- -Radzikowskiego

Kielce 2020, Wydawnictwo, Księgarnia, Antykwariat Górski „Filar"

Walery Eljasz-Radzikowski (1841– 1905) należał do pokolenia wielkich odkrywców Tatr. Młodszy od Tytusa Chałubińskiego, działał w czasie, gdy już nie trzeba było przekonywać polskiej inteligencji do piękna tych gór, pojawiły się raczej problemy, które istnieją do dzisiaj – jak chronić ten niewielki obszar przed zalewem turystów. Radzikowski, autor Przewodnika do Tatr i Pienin, był także malarzem i fotografikiem, a jego dorobek z tych dziedzin został zaprezentowany w pięknym i ogromnie ciekawym albumie . Zawarte w nim ilustracje dają nam wejrzenie w Tatry sprzed prawie półtora wieku. Fotografie nieistniejących schronisk, nieistniejących budowli Zakopanego, rysunki ludzi, strojów – zarówno tuystów, jak i górali. Album pozwala nam też zrozumieć upodobania estetyczne epoki: można się dowiedzieć, jakie widoki lubiano najbardziej, jak podkreślano dzikość, jak romantycznie przedstawiano kozice czy strzeliste turnie. Wiele obrazów czy rycin Radzikowskiego miało silną wymowę patriotyczną – Tatry w jego pokoleniu stawały się jednym z symboli Polski.

Autor: Wojciech Szatkowski

Tytuł: Józef Oppenheim, przyjaciel Tatri ludzi, Zakopane – Dziekanów Leśny, b.d. [2021

Wydawnictow: Muzeum Tatrzańskie – Wydawnictwo LTW

Wojciech Szatkowski, historyk z Zakopanego, autor m.in. cennej pracy o Goralenvolk za okupacji niemieckiej podczas drugiej wojny światowej, poświęciłswoją najnowszą książkę postaci Józefa Oppenheima, naczelnika Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w latach 1914–1939. Oppenheim pochodził z żydowskiej rodziny z Warszawy. Jako nastolatek w 1905 roku włączył się w działalność rewolucyjną i musiał uciekać z zaboru rosyjskiego. Osiadł w Zakopanem i zasłynął jako narciarz, taternik, ratownik górski oraz jedna z najbarwniejszych postaci miasta, które w tamtych czasach na brak takich ludzi nie mogło narzekać. Książka ukazuje bardzo szerokie tło społeczne, na którym działał Oppenheim, debaty, które go pasjonowały (na czym polegała w narciarstwie wojna „norwegów” z „alpejczykami”?). Jest ważnym przyczynkiem do dziejów środowiska taterników i narciarzy. Szatkowski nie ukrywa konfliktów – szczegółowo referuje ostre ataki przypuszczone na Oppenheima, cudem ocalałego z Holokaustu, przez taterników, wśród których byli ludzie niezwykle zasłużeni, jak Zofia i Witold Paryscy. Szczegółowo omawia też tajemnicze morderstwo Oppenheima w 1946 roku. Książka, napisana żywo i z wielkim sentymentem do bohatera, jest warta polecenia nie tylko miłośnikom Tatr.

Autor: Agnieszka Bartoszewicz, Paweł E. Weszpiński, Erik

Tytuł: Plan Warszawy 1655. Miasto Warszawa, siedziba Królów Polski faktycznie w takim stanie pokazana, w jakim przez Święty Królewski Majestat Szwecji dnia 3

Wydawnictwo: Muzeum Warszawy, Warszawa 2021

Nie jest łatwo zajmować się dziejami Warszawy. Z powodu zniszczeń w czasie drugiej wojny światowej i następującej po nich gruntownej przebudowy w dużym stopniu została zerwana ciągłość historyczna w architekturze i planie miasta. Tym cenniejsze są więc zabytki w postaci jego dawnych planów. Edycję takich materiałów źródłowych od kilku lat prowadzi Muzeum Warszawy.

Autor: Lech Wyszczelski

Tytuł: Ciechanów 1920

Wydawnictwo: Bellona

Ciechanów to nieduże miasto położone w województwie mazowieckim nad Łydynią, znane z gotyckiego zamku książąt mazowieckich zbudowanego na przełomie XIV i XV wieku.

Czterokrotne walki o to miasto i ówczesny powiat ciechanowski w sierpniu 1920 roku podczas wojny polsko- -rosyjskiej są tematem najnowszej książki prof. Lecha Wyszczelskiego z bellonowskiej serii „Historyczne bitwy”

Autor: Jacek Zygmunt Sawicki,

Tytuł: Powstanie warszawskie. Pamięć i polityka,

Wydawnictwo: Łomianki 2020

Opowiadanie historii jest kwestią pamięci o niej. Opowiadamy to, co wiemy i pamiętamy, oraz to, co chcemy powiedzieć i przekazać. Opowiada każdy z nas osobno, opowiadają również zbiorowości, także wszelkiego rodzaju podmioty zinstytucjonalizowane, z państwem włącznie. Wydaje się, że dużo wiemy o interpretacji powstania, którego znaczenie w pamięci isymbolice narodowej zajmuje miejsce wyjątkowe. Praca Jacka Sawickiego jest pierwszą syntezą opowiadania o powstaniu przez państwo. Ze względów oczywistych w przeważającej części dotyczy polityki państwa komunistycznego i jego aparatu propagandy: oto grupka awanturników z polecenia londyńskich kapitalistów i obszarników popchnęła do samobójczej walki otumanioną anachronicznymi mitami młodzież akowską. Lud Warszawy, pragnący słusznego odwetu na faszystach, przyłączył się do walki, nie zdając sobie sprawy z „misji dziejowej ludowej władzy”. Mimo wszelkich różnic interpretacyjnych od okresu stalinizmu przez Gomułkę po Jaruzelskiego ten fun- dament propagandy pozostał niezmienny. Pierwszoplanowe miejsce w jej planowaniu i wykonaniu zajmował aparat bezpieczeństwa, często wykorzystując usłużnych literatów, filmowców, historyków, agentów, współpracowników itp.

Autor: Bernard Newman,

Tytuł: Rowerem przez II RP,

Wydawnictwo Kraków 2021

W1934 roku dziennikarz Bernard Newman odbył rowerową podróż z Gdańska przez Poznań, Warszawę, Śląsk,Kraków i Tatry, Lwów, Podole i Huculszczyznę, Wołyń, Polesie i Wileńszczyznę do portu w litewskiej Kłajpedzie. Interesowało go niemal wszystko, od stosunków niemiecko-polskich po niedawnym przejęciu władzy przez Hitlera przez etnograficzne zacięcie w opisach szczegółów damskiego stroju ludowego po stosunki gospodarcze, społeczne i narodowościowe. Stronił od charakterystycznego elementu ówczesnego krajobrazu, czyli dworu, dlatego może zw książce jest zbyt wiele opinii zasłyszanych od ludu, niezrozumiałych błędów i uproszczeń, których nawet w późniejszej redakcji wspomnień nie poprawił i nie zweryfikował.

Autor: Marek Beylin,

Tytuł: Klimat, lewica, siostrzeństwo. Rewolucje trwają (kontrrewolucje też),

Wydawnictwo: Krytyki Politycznej, Warszawa 2021

Wswojej ostatniej książce Marek Beylin przygląda się współczesnym kryzysom europejskich demokracji i proponuje, jak przywrócić im sprawczość. Swe diagnozy współczesności i pomysły na przyszłość umieszcza w procesach historycznych, pokazując, że nasza wyobraźnia polityczna ispołeczna wywodzisię z rewolucji oświeceniowych. Słusznie twierdzi, że do dziś nie ziściły się obietnice zawarte w rewolucyjnej maksymie: „wolność,równość, braterstwo”. W tym sensie niegdysiejsze rewolucje wciąż trwają pisze Beylin tyle że w zmodyfikowanych postaciach. Trwają też, również mo- dyfikowane, kontrrewolucje, czyli wykształcone wówczas polityczne i ideowe kontry na te wielkie dziejowe poruszenia.

Autor: Krzysztof Marcinek,

Tytuł: Don 1917–1918,

Wydawnictwo Bellona

Rewolucja październikowa i wojna domowa w Rosji to okres, który w poprzednim ustroju ze zrozumiałych względów cieszył się dużym zainteresowaniem cenzury. Nie ma się czemu dziwić, w końcu to on legł u podstaw mitu założycielskiego ZSRR. Przełożyło się to na dotyczącą go literaturę, po którą ze wspomnianych powodów niezbyt chętnie sięgano. Także później książek o tej epoce było u nas jak na lekarstwo. Obecnie pojawiają się autorzy, którzy potrafią opowiedzieć o tamtych wydarzeniach w sposób ciekawy, a zarazem bez uwikłania ideologicznego. Jednym z nich jest Krzysztof Marcinek, dotychczas znany głównie za sprawą znakomitych publikacji poświęconych pierwszej wojnie światowej. W książce Don 1917–1918 opisuje, co się działo w południowej i południowo-zachodniej Rosji w pierwszym okresie wojny białych z czerwonymi.

Autor: Piotr Kilanowski

Tytuł: Utracone kamienice warszawskie doby wczesnego modernizmu

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2021

Publikacje dotyczące dawnej architektury Warszawy w większości zawierają duży ładunek emocjonalny. Autorzy wzdychają za utraconą urodą warszawskich ulic i szukają winnych wyburzeń budynków. Praca Piotra Kilanowskiego jest inna

Autor: Stanisław Rek

Tytuł: Nikopolis 1396

Wydawnictwo: Bellona, Warszawa 2021

Bitwa stoczona 25 września 1396 roku pod Nikopolis to ostatni etap wielkiej wyprawy krzyżowej chrześcijańskiego rycerstwa wymierzonej przeciwko osmańskiej Turcji. W krucjacie zorganizowanej z inicjatywy króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego wzięło udział nie tylko rycerstwo z krajów Korony Świętego Stefana, ale także z Czech, Niemiec, Anglii, Szkocji, Włoch, a nawet dalekiej Aragonii. W tej wielkiej i krwawej bitwie walczyły oddziały z Burgundii i Francji oraz członkowie zakonów rycerskich: joannici i Krzyżacy. Nie zabrakło też Polaków, wśród których najbardziej znany był  Ścibor ze Ściborzyc herbu Ostoja, doradca króla Węgier.

Autor: Maciej A. Pieńkowski

Tytuł: Trudna droga do władzy w Rzeczypospolitej. Sejm koronacyjny Zygmunta III 1587/1588 i sejm pacyfikacyjny 1589 roku

Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2021

Stanisław Grzybowski napisał niegdyś znakomitą książkę w popularnonaukowej serii „Dzieje narodu i państwa polskiego” pod tytułem Król i kanclerz. Była ona poświęcona współpracy Stefana Batorego i Jana Zamoyskiego. Obecnie otrzymujemy wnikliwe studium, będące kontynuacją tematu: Maciej A. Pieńkowski opisał pierwsze lata panowania Zygmunta III i zarazem rządów kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego. Tak, to nie pomyłka: król panował, kanclerz rządził.

Autor: Paweł Piechnik

Tytuł: Sybir. Moja historia, t. 1

Wydawnictow: Muzeum Pamięci Sybiru, Białystok 2020

Losy Polaków wywożonych na wschód przez Sowietów w czasie drugiej wojny światowej stanowią gotowe scenariusze – filmu, serialu czy książki. Paweł Piechnik spróbował przełożyć na język komiksu wspomnienia Danuty Pietrzak, białostoczanki wywiezionej do Kazachstanu wraz z rodziną i sąsiadami. Wbrew pozorom prawdziwe historie – z ich banalnością przeplataną tragizmem – niełatwo podać w atrakcyjny sposób (szczególnie w tak wymagającej dynamizmu formie komiksu), a jednocześnie zawrzeć w nich walor edukacyjny. Autorowi, przy wydatnej pomocy wydawcy – Muzeum Pamięci Sybiru − w dużej mierze się to udało.

Autor: Bohdan Baranowski

Tytuł: Procesy czarownic w Polsce w XVII i XVIII wieku

Wydawnictwo: Replika Poznań 2021

Omawiana książka nieżyjącego już znakomitego historyka polskiego ukazała się po raz pierwszy w 1952 roku. Obecnie wznowiło ją poznańskie wydawnictwo Replika, wydając w twardej oprawie i z efektowną okładką. To cenna inicjatywa, zwłaszcza że pierwodruk książki jest dostępny już tylko w bibliotekach.

Autor: Artur Bojarski

Tytuł: Andrzej Paszkowski i dzieje willi „Kozłówka

Wydawnictwo: Muzeum Historyczne w Legionowie, Legionowo 2021

Takie małe, kameralne książki jak rozprawa Artura Bojarskiego zawsze mogą budzić pewne zdziwienie – w końcu ani Andrzej Paszkowski, ani sama zabytkowa legionowska willa „Kozłówka” nie odcisnęły na historii Polski wyraźnego piętna. Temat może się więc wydawać nieciekawy. Autor udowadnia jednak, że to nieprawda.

Autor: Stanisław Rek

Tytuł: Mohacz 1526

Wydawnictwo: Bellona, Warszawa 2020

Przyczyny, przebieg i skutki najważniejszej bitwy w dziejach Węgier, stoczonej 29 sierpnia 1526 roku na rozległej równinie pod Mohaczem, są tematem jubileuszowego, trzechsetnego, tomu z serii „Historyczne bitwy” autorstwa Stanisława Reka.

Autor: Piotr Tafiłowski,

Tytuł: Pomiędzy cywilizacjami. Wojna i praktyki komunikacyjne na pograniczu chrześcijańsko-muzułmańskim na przełomie średniowiecza i ery nowożytnej,

Wydawnictow -  Napoleon V, Oświęcim 2019

Turcy wdzierający się w uporządkowany świat późnośredniowiecznej Europy budzili grozę i fascynację. Uchodzili wręcz za ucieleśnienie obcości. Wszak skoro nie udało się ich pokonać, trzeba było nauczyć się z nimi żyć – a więc i poznać ich. Dobrym miejscem do tego był położony nad Adriatykiem Dubrownik. Ta kupiecka republika, leżąca na pograniczu Wschodu i Zachodu, opłacała się Osmanom, ale i korzystała z dobrodziejstw handlu z nimi. Była to zarazem znakomita baza obserwacyjna, gdzie można było zebrać wiele interesujących wiadomości o muzułmańskich Turkach.

Autor: Jan Szczygielski

Tytuł: Dziennik

Wydawnictow - Neriton, Warszawa 2016

Dziennik Jana Szczygielskiego, mieszkańca warszawskiej Pragi, to oryginalne zapiski, bez śladu późniejszych ingerencji. Obejmują cztery miesiące pamiętnego roku 1920. Dziennik byłby może tylko jeszcze jednym wiarygodnym źródłem dla historyków, gdyby nie tragiczne losy jego autora, który zginął, walcząc w obronie Rzeczypospolitej. Miał 17 lat. Na ostatniej stronie pod datą 30 lipca zanotował: Jutro 8 rano mam się stawić do koszar. Może już pisać nie będę mógł…

Autor: Artur Bojarski

Tytuł: Warszawa utracona. Pierwsze lata odbudowy

Wydawnictwo: Książka i Wiedza - Warszawa 2020

Historia żywa – wydawałoby się, że to raczej wytarty slogan, kiedy mówimy o nieistniejących budynkach, koncepcjach odbudowy stolicy Polski po destrukcji miasta dokonanej przez hitlerowskie Niemcy. To zagadnienie jednak wciąż budzi emocje nie tylko wśród historyków i historyków architektury. Najlepszym przykładem jest książka Artura Bojarskiego Warszawa utracona. Pierwsze lata odbudowy, w której autor w bardzo emocjonalny sposób analizuje plany i początki odbudowy stolicy

Autor: Wojciech Włodarkiewicz

Tytuł: Małopolska Wschodnia 1939

Wydawnictwo: Bellona

Przed drugą wojną światową Małopolskę Wschodnią tworzyły trzy województwa południowo-wschodnie: lwowskie, tarnopolskie i stanisławowskie. Na ich terytorium rozegrały się wydarzenia przedstawione w najnowszej monografii Wojciecha Włodarkiewicza wydanej w popularnej bellonowskiej serii „Historyczne bitwy”.

Autor: Jean Raspail

Tytuł: Na królewskim szlaku

Wydawnictwo: Dębogóra, Poznań 2020

WYPRAWA PO ŚLADACH FRANCUSKIEJ AMERYKI

Autor: Alex Alice i Xavier Dorison

Tytuł: „Trzeci Testament: Juliusz”.

Seria komiksowa „Trzeci Testament” autorstwa Alexa Alice’a i Xaviera Dorisona stała się na początku nowego millenium popularnym tytułem, który wdarł się z przebojem nie tylko na najważniejszy rynek frankofoński. Stąd było już blisko do przygotowania prequela, rozgrywającego się w starożytnych czasach. Druga dekada zaowocowała opublikowaniem w latach 2010-2018 pięcioczęściowego uzupełnienie dotychczasowej narracji pod tytułem „Trzeci Testament: Juliusz”. Zbiorcze wydanie komiksu trafiło w ręce polskiego czytelnika.  

Autor: Alex Alice i Xavier Dorison

Tytuł: Trzeci testament

Dwaj absolwenci prestiżowej szkoły biznesowej ESCP Europe, Alex Alice i Xavier Dorison, stworzyli w duecie „Trzeci Testament”. Ich historia składająca się z czterech tomów bazowała na pomyśle z poszukiwaniem legendarnej trzeciej części Pisma Świętego. Szczęście towarzyszyło zaakceptowaniu pomysłu dwóch debiutujących twórców przez dyrektora wydawniczego Glénat. Minęło ładnych parę lat, a „Trzeci Testament” zdążył już doczekać się (wcześniej wydanego i zrecenzowanego) prequela zatytułowanego „Trzeci Testament. Juliusz”.

Autor: Zbigniew Wawer

Tytuł: Szlakiem Bojowy Armii Władysława Andersa

Mimo upływu lat temat armii gen. Władysława Andersa pozostaje jednym z najdonioślejszych zagadnień z zakresu historii Polski w XX wieku. Przede wszystkim wynika to z pochodzenia większości (a w późniejszym okresie dużej części) żołnierzy − ofiar sowieckiego imperium NKWD, łagierników i zesłańców. Po wtóre, droga przebyta przez podkomendnych gen. Andersa po opuszczeniu „nieludzkiej ziemi”, przez Iranu, poprzez Irak, Transjordanię, Palestynę, Liban i Egipt. Osobnym zagadnieniem pozostają walki słynnej Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w Libii. Jednostka ta w maju 1942 roku, tworząc wraz z innymi pododdziałami 3. Dywizję Strzelców Karpackich, zespoliła się z pozostałymi jednostkami podległymi gen. Andersowi. Pozostaje wreszcie zaszczytny udział 2. Korpusu gen. Andersa w kampanii włoskiej, od walk nad rzeką Sangro poprzez legendarną już bitwę o Monte Cassino, aż po operację bolońską.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej 2. Korpus gen. pozostawał Andersa ostoją dążeń niepodległościowych, co wyraziło się m.in. poprzez misję i ofiarę rotmistrza Witolda Pileckiego, a także poprzez najmniejszą w Polskich Siłach Zbrojnych skalę powrotów do zniewolonego kraju (dotyczyło to zwłaszcza żołnierzy, którzy przeszli przez Rosję).
Autor książki prof. Zbigniew Wawer jest najbardziej znanym, liczącym się znawcą dziejów armii gen. Andersa i to już od okresu Armii Polskiej w ZSRR aż
po ostatni okres istnienia 2. Korpusu Polskiego. Dodać trzeba, że prof. Wawer jest autorem podstawowych opracowań na temat największej i najsłynniejszej bitwy 2. Korpusu – o Monte Cassino. W swojej pracy badawczej i pisarskiej, stojącej merytorycznie na bardzo wysokim poziomie, sięga po różnorodne źródła z szerokim wykorzystaniem najcenniejszych archiwaliów, jak i relacji świadków (dziś już na ogół nieżyjących). Jego prace są dobrze znane historykom i miłośnikom historii.

dr hab. Tadeusz Kondracki (ze wstępu do książki)

Format B5, ss. 160, oprawa miękka lakierowana
Książka dostępna w dystrybucji przez sieci księgarskie i salony prasowe.
Sprzedaż wysyłkowa w cenie 29.90 zł
(w tym koszt wysyłki na terenie Polski).
Zamów na: prenumeratamw@gmail.com
Publikacja dofinansowana przez: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Autor: Andrzej Chwalba

Tytuł: Wielka wojna Polaków 1914-1918

Wydawnictwo: PWN

Wydawałoby się, że niewiele już można napisać o Polakach i sprawie polskiej w czasie pierwszej wojny światowej. Prof. Andrzej Chwalba podjął się więc trudnego zadania, tym bardziej że postanowił opisać zjawiska niełatwe, różnorodne i skomplikowane. Trzeba przyznać, że znakomicie wywiązał się z tego zadania. Już po lekturze kilku pierwszych stron można być pewnym, że opowieść mimo ogromu materiału będzie pasjonująca. Monografia Chwalby jest bowiem napisana ze swadą i wyczuciem słowa, lekko. Trudne tematy są przedstawione w sposób niezwykle przystępny, prostujący zawiłości i meandry historii Europy Środkowo-Wschodniej.

Autor: red. Łukasz Adamski, Grzegorz Hryciuk, Grzegorz Mo

Tytuł: Sowieci a polskie podziemie 1943-1946. Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji.

Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, Warszawa 2017

W 13 szkicach historyków polskich, ukraińskich, rosyjskich i litewskich zostały przedstawione różne aspekty łamania polskiego oporu przez stalinowski totalitaryzm. Chronologicznie ich tematyka wykracza poza figurujący zakres czasowy.

Autor: Paweł Mościcki

Tytuł: Chaplin: przewidywanie teraźniejszości

Wydawnictwo: Słowo/Obraz/Terytoria Gdańsk 2017

Nie sposób jednoznacznie sklasyfikować książki Pawła Mościckiego: Chaplin: przewidywanie teraźniejszości. Można ją bowiem czytać na trzy sposoby.

Autor: Aleksiej Isajew

Tytuł: 10 mitów II wojny światowej,

Bellona, Warszawa 2018

Dzięki wydawnictwu Bellona doczekaliśmy się tłumaczenia książki rosyjskiego autora Aleksieja Isajewa poświęconej rozpowszechnionym, a zarazem błędnym wyobrażeniom o drugiej wojnie światowej. Poczyńmy co prawda zastrzeżenie, że autor omawia głównie sprawy rosyjskie, a z książki najwięcej dowiadujemy się o bojach Armii Czerwonej, ale nie pomija też wątków zachodnich, w tym polskich. Ledwie wzmiankowane są sprawy dalekowschodnie, a i to w zestawieniu z walkami japońsko - sowieckimi. Na plus autorowi trzeba wszak zapisać, że trzyma się rzeczy, które zna.

Autor: red. Łukasz Adamski

Tytuł: O ziemie naszą, nie waszą. Ideowe aspekty procesów narodowotwórczych w Europie Środkowej i Wschodniej

Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, Warszawa 2017

W kwietniu 2015 roku Centrum Polsko-Rosyjskiego Porozumienia i Dialogu było organizatorem międzynarodowej konferencji "O ziemię naszą, nie waszą - myśl polityczna a procesy narodowotwórcze w Europie Środkowej i Wschodniej". Niedawno został wydany pokonferencyjny zbiór studiów. W 15 tekstach historycy z Polski, Litwy, Białorusi, Ukrainy i Rosji przedstawili narodziny, rozwój oraz wzajemne oddziaływania idei narodowotwórczych narodów tej części Europy, które z reguły stanowią kluczowe elementy ich wizji narodowej przeszłości oraz drogowskazy samoidentyfikacji w ramach polityk historycznych.

Autor: Nicholas Stargardt

Tytuł: Wojna Niemców. Naród pod bronią 1939-1945

Wydawnictwo Rebis

Wojna Zwykłych Niemców

Nie wszyscy Niemcy byli zwolennikami nazizmu. Wielu jednak wierzyło, że wojna została im, podobnie jak w 1914 roku, narzucona, a Hitler do końca chciał utrzymać pokój. Choć wojnę z Polską powszechnie uznano za uzasadnioną, to sam jej wybuch przyjęto z powagą i spokojem. Na ulicach niemieckich miast nie było widać oznak entuzjazmu. Według raportów Służby Bezpieczeństwa klęska Francji w czerwcu 1940 roku wywołała w niemieckim społeczeństwie odświętny nastrój spokojnej i pełnej dumy radości oraz wdzięczności dla Fuhrera i Wehrmachtu. Mimo to w Niemczech powszechnie oczekiwano wówczas zakończenia wojny, która w coraz większym stopniu dawała się we znaki ludności cywilnej.

Autor: Barbara Kirshenblatt-Gimblett, Antony Polonsky

Tytuł: POLIN. 1000 lat historii Żydów polskich

TYSIĄCLETNIE  DZIEDZICTWO

Wydawnictwo: Muzeum Historii Żydów Polskich 

Książka Polin. 1000 lat historii Żydów polskich, napisana z myślą o przyszłych pokoleniach, jest autorskim uzupełnieniem wystawy głównej Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. We wstępie zacytowano m.in. Wisławę Szymborską: Umarłych wieczność dotąd trwa, dokąd pamięcią się im płaci. 

Autor: John Toland

Tytuł: Hitler. Reportaż biograficzny

Wydawnictwo Albatros

Reportaż czy jednak biografia?

Książka, aby stała się bestsellerem, musi być reklamowana – co to odnosi się do woluminu Johna Tolanda „Hitler. Reportaż biograficzny” – przez wielkomiejskie billboardy. Wolumin ten jest protoplastą Beevorowskiego opisywania przeszłości poprzez odrzucenie „szkiełka i oka” oraz wprowadzenie żywej narracji i dialogów. Dzięki temu zabiegowi ponad tysiącstronicowy „reportaż” staje się możliwy do przetrawienia dla laików.

Autor: Didier Lefevre, Emmanuel Guibert

Tytuł: Fotograf

Wydawnictwo: Wydawnictwo Komiksowe

„Fotograf” to przykład historii opowiedzianej przez francuskiego fotografa Didiera Lefevre_a. Ten człowiek trafił w 1986 roku do Afganistanu, podczas wojny Sowietów z mudżahedinami. Powstały wówczas reportaż jest zapisem horroru, który przeżywali pusztuńscy mieszkańcy Afganistanu.

Autor: Yoshihiro Tatsumi

Tytuł: Życie. Powieść graficzna.

Wydawnictwo: Wydawnictwo Komiksowe

Czytelnicy polscy otrzymali właśnie wybitne dzieło komiksowe – powstałe w Japonii. Wolumin został poświęcony życiu mieszkańców Nipponu. W przypadku „Życia” autorstwa Yoshihiro Tatsumiego narracja została oparta na życiu i twórczości Osamu Tezuki, od jego początkujących kroków w świecie mangowych komiksów. Finałem ponad ośmiusetstronicowej historii są sukcesy autora-bohatera oraz jego wejście do japońskiej pierwszej ligi komiksowej. Można również zauważyć, ze konstrukcja „Życia” nawiązuje do czasów spektakularnego zdobywania popularności przez japońską mangę.

Autor: Alan Moore, Dave Gibbons

Tytuł: „Strażnicy” (Watchmen)

Wydawnictwo: Klub  Świata Komiksu/ Kanon Komiksu/ Egmont

Niech nikogo nie zmylą kostiumy głównych bohaterów (najprawdopodbniej) najlepszego projektu komiksowego wymyślonego przez Alana Moore_a. Poczesne miejsce  w komiksowym panteonie zajmują „Strażnicy” („Watchmen”) napisane przez wspomnianego Moore_a i narysowane przez Davida Gibbonsa. Wydanie tego komiksu z lat 1986-1987 dokonane przez DC Comics czyli przed amerykańską edycją „V jak vendentta” było kamieniem milowym współczesnego komiksu. Obecne „Strażnicy” zostali wydani jako powieść graficzna w pojedynczym opasłym tomie. Przeszłość odgrywa w tym komiksie ważną rolę, choć dzięki jednemu z superbohaterów transformuje w historię alternatywną.

Autor: Alan Moore, David Lloyd

Tytuł: V jak Vendetta

Wydawnictwo: Klub  Świata Komiksu/ Kanon Komiksu/ Egmont

Przełomowy komiks według scenariusza Alana Moore_a, wykorzystujący przeszłość dla zainicjowania historii alternatywnej w stosunku do rzeczywistości znanej z kart książek, zostały wznowiony w ramach Kanonu Komiksu. „V jak Vendetta” w pojedynczym woluminie to edycja kolekcjonerska oparta na amerykańskiej wersji, której kadry komiksu zostały pokoloryzowane po wznowieniu i kontynuowaniu serii od 1988 roku przez wydawnictwo DC Comics.

Autor: Christian Ingrao

Tytuł: Wierzyć i niszczyć. Intelektualiści w machinie wojennej SS

wydawnictwo Czarne

Krucjata narodowosocjalistycznej elity

Praca doktorska Christiana Ingrao „Intelektualiści w służbach wywiadowczych SS 1900-1945” stała się punktem wyjścia dla jej książkowej edycji – „Wierzyć i niszczyć. Intelektualiści w machinie wojennej SS”. Autor, wykorzystując interdyscyplinarny warsztat, wykształcony dzięki obrońcom „kulturowej historii wierzeń i przemocy”, zadał pytania badawcze dotyczące elit ludobójczych – Czy narodowi socjaliści byli urodzonymi bestiami ludzkimi, czy tylko okoliczności zmieniły Austriaków i Niemców w zbrodniarzy? Recenzowana praca, nie pozbawiona błędów w oryginale i tłumaczeniu, przybliża czytelnika do rozwiązania sedna problemu.

Autor: Robert J. Kudelski

Tytuł: Zaginiony Rafael. Kulisy największej kradzieży nazistów

GDZIE JESTEŚ, MŁODZIEŃCZE?

W Muzeum Czartoryskich w Krakowie obok Portretu damy z gronostajem (bardziej znanego jako Dama z łasiczką) pędzla Leonarda da Vinci wisi pusta rama po Portrecie młodzieńca z jego fotograficzną reprodukcją. Ostatni raz był widziany na Dolnym Śląsku, po ewakuacji z Krakowa Urzędu Generalnego Gubernatora, kierowanego przez Hansa Franka. Namalowany ok. 1514 roku, o wymiarach 75x59 cm, a więc dość poręczny. Czyżby uległ zniszczeniu w okolicznościach tak prymitywnych, że aż strach je sobie wyobrazić? Leży w sejfie, zmieniając właścicieli drogą tajnych kontaktów czarnorynkowych? Stanowi ozdobę czyjegoś salonu, umieszczony jako trofeum przez dziadka po powrocie z wojny, a rodzina nie ma pojęcia o wartości malunku? Może jest częścią zbioru jak słynna „kolekcja hańby” Corneliusa Gurlitta, odnaleziona w 2012 roku w jednym z monachijskich mieszkań. W tym samym roku pojawiły się doniesienia o wpadnięciu na trop dzieła. Niestety, do dziś otwiera ono listę poszukiwanych dóbr kultury z polskich zbiorów. Nieoficjalnie w środowisku muzealnym wiadomo, że przetrwał wojnę. Oficjalnie jest bezcenny, w praktyce – kto da najwięcej, lecz sława dzieła czyni je niesprzedawalnym, przynajmniej w legalnym obrocie.

Autor: Paweł Samuś

Tytuł: Wasza kartka wyborcza jest silniejsza niż karabin, niż armata…Z dziejów kultury politycznej na ziemiach polskich pod zaborami

Autor książki specjalizuje się od lat w historii ruchu robotniczego. W swojej pracy skupił się tym razem na etapach edukacji politycznej robotników, która dokonywała się w burzliwym okresie przełomu wieków – w epoce pierwszych masowych partii politycznych, rewolucji, a wreszcie wojny. Autor wykorzystał w swojej książce źródła przede wszystkim już opublikowane: pamiętniki, wspomnienia, wydawnictwa źródłowe, a także wybrane publikacje prasowe. W bibliografii dominują raczej starsze opracowania, ale może wynikać to z faktu, że tematyka, którą zajmuje się Paweł Samuś nie jest ostatnio zbyt popularna wśród badaczy. Atutem książki jest z pewnością to, że autor obejmuje swoją refleksją zarówno Królestwo Polskie, jak i Galicję oraz zabór pruski. Porównanie tych trzech zaborów pozwala zrozumieć jak odrębne systemy prawne wpłynęły na ukształtowanie różnych form kultury politycznej, co niewątpliwie odcisnęło swoje piętno na losach II Rzeczpospolitej.

Autor: Tomasz Łaszkiewicz

Tytuł: Ziemiaństwo na Pomorzu w okresie dwudziestolecia międzywojennego-w perspektywie codzienności

wyd. Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddziały w Inowrocławiu i Toruniu, 2013

Otrzymaliśmy obszerną i bardzo dobrze udokumentowaną monografię polskiego ziemiaństwa na Pomorzu, w ostatnim okresie jego istnienia. Piszę polskiego bo w zasadzie jemu poświęca autor zdecydowaną większość uwagi. Ziemianie niemieccy wspominani są okazjonalnie, w nawiązaniu do opisów bądź problemów dotyczących ich polskich odpowiedników. Dlatego wydaje się, że fakt ten powinien znależć odzwierciedlenie w tytule.

Autor: Colin Woodard

Tytuł: Republika Piratów

Amerykański dziennikarz i pisarz w swojej „Republice Piratów” przedstawił prawdziwą historię braci marynarskiej spod czarnej bandery, eksponującej trupią głowę i skrzyżowane piszczele. Narracja, rozgrywająca się na akwenie karaibskim, koncentruje się tzw. „złotej erze”, będącej w istocie „złotą dekadą”, przypadającą na lata 1715-1725 – czyli, gdy w Rzplitej Obojga Narodów, obowiązywała sentencja „za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa”, czy też dwie generacje wcześniej lennik Rzeczy Pospolitej Obojga Narodów  książę Kurlandii i Semigalii Jakub Kettler podejmował próby kolonizacji Trynidadu na obrzeżach Karaibów.

Autor: Gregor Dallas

Tytuł: Zatruty pokój. 1945 – wojna, która się nie skończyła

wydawnictwo: Bukowy Las

„Zatruty pokój. 1945 – wojna, która się nie skończyła” to wolumin wieńczący trylogię Dallasa o przechodzeniu od wojny do pokoju, przy dotyczas opisanych przełomowych dla Europy latach 1815 i 1918. Głównymi bohaterami książki są losy dwóch miast – Paryża i Warszawy, które są połączone równiną Niziny Środkowoeuropejskiej, będącej zaledwie przedsionkiem euroazjatyckiej „światowej wyspy”. Niejednokrotnie autor porównuje losy wspomnianych stolic, narodowców i najwybitniejszych intelektualistów – wszystko różniło Europejczyków z Zachodu od tych ze Wschodu. Konspiratorzy z prokomunistycznego FFI chcieli wkroczenia Armii Czerwonej, gdy AK marzyła o Anglosasach i Andersie (co było w zasięgu ręki po zrealizowaniu „imperialistycznego” uderzenia na Przesmyk Ljubljański). Na kartach ksiazki Miłosz został skonfrontowany z Sartrem, Sikorski z de Gaullem, Moulin z Roweckim – a walki 1. Dywizji Pancernej z „niesubordynacją” La Deuxième Division Blindée. Poza wspomnianą parą stołeczną Dallas porównywał wojenne losy stolic demokratycznych i autorytarnych mocarstw.

Autor: A. Ross Johnson

Tytuł: Radio Wolna Europa i Radio Swoboda. Lata CIA i późniejsze

wyd: Kolegium Europy Wschodniej, Wrocław 2014

Mówiąc żartem, książka A. Rossa Johnsona Radio Wolna Europa i Radio Swoboda. Lata CIA i późniejsze potwierdza w pełni to co Polacy wiedzieli już ponad 40 lat temu z Trybuny Ludu, czyli że siejące „dywersję ideologiczną” radio było faktycznie finansowane i sponsorowane przez CIA. Mówiąc poważnie, książka ta jest bardzo interesującym studium historii RWE, pokazującym jak podczas funkcjonowania rozgłośni ścierały się interesy amerykańskich agend rządowych prowadzących politykę informacyjną i propagandową oraz, często skłóconych pomiędzy sobą, środowisk emigracji politycznie z krajów Bloku Sowieckiego.

Autor: W odwrocie i walce. Codzienność żołnierzy polskich

Tytuł: Artur Wodzyński

Autor książki „W odwrocie i walce. Codzienność żołnierzy polskich podczas kampanii 1939 roku” jest kolejną osobą po Robercie Michulcu („Ku wrześniowi 1939”), która skoncentrowała się na dekonstrukcji dotychczasowych wyobrażeń o wojnie niemiecko-polskiej 1939 – błędnie utożsamianej z samym tylko Wrześniem. Artur Wodzyński podjął się równie kontrowersyjnego zadania – ukazania rzeczywistości 36 dni beznadziei walk najpierw z jednym, a potem dwoma agresorami.

Autor: Brian Johnson

Tytuł: Sekrety drugiej wojny światowej. Wojna mózgów

Brytyjscy autorzy piszący książki historyczne pozostają modni nad Wisłą. Tym razem uwagę polskiego wydawcy ponownie przyciągnęły „Sekrety drugiej wojny światowej. Wojna mózgów” Briana Johnsona, oparte na wyprodukowanym w latach 70. XX w., przez niego serialu telewizyjnym BBC „The Secret War” – zrealizowanym we współpracy z Imperial War Museum. Przed nami drugie jej polskie wydanie.

Autor: Władysław Cehak

Tytuł: Bez retuszu. Więzień czerwonego terroru

wydawnictwo: Rebis

Władysław Cehak był absolwentem ostatniego rocznika dęblińskiej „Szkoły Orląt”. Niewiele brakowało, a jak większość jego kolegów trafiłby na Zachód, gdzie mógłby latać w polskich dywizjonach, zdobywać bojowe odznaczenia i podbijać serca pięknych Angielek. Stało się inaczej.

Autor: Marek Grajek

Tytuł: Nie tylko Enigma. Ryba, która przemówiła

Wydawnictwo: PWN

Zagadnienie Enigmy oraz walki dekryptażowej fascynuje polskiego czytelnika od lat – w Polsce nieźle rozpropagowane przez Marka Grajka. Jego najnowsza książka „Nie tylko Enigma. Ryba, która przemówiła” rozwija dotychczasowe wątki projektu „Ultra”, pod którym to kryptonimem Brytyjczycy ukryli swoje najcenniejsze źródła informacji. Po wcześniejszej „Enigmie. Bliżej prawdy”, popularyzującej polski udział w zwycięstwie nad niemieckiej maszyną szyfrującą, dr Grajek zajął się rozwojowymi badaniami w Bletchley Park.

Autor: Giles Whittell

Tytuł: Kobiety w kokpicie. Zapomniane bohaterki drugiej wojny światowej

Wydawnictwo: Wiatr od Morza

W oryginale ta książka nosi tytuł „Spitfire Women of World War II”. Jest to gra słów trudna do oddania w innym języku. Angielski rzeczownik pospolity „spitfire” polskie słowniki zwykle tłumaczą jako „złośnik”, ale dla Anglika „spitfire” jest wyłącznie rodzaju żeńskiego: „złośnica” albo, jak kto woli, „kobieta z temperamentem”. Na pierwszy rzut oka anglosaski czytelnik mógł więc pomyśleć, że to książka o niewiastach, które podczas II wojny światowej bez skrępowania dawały upust swoim emocjom i pragnieniom…

Autor: Umberto Eco

Tytuł: Historia krain i miejsc legendarnych

Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2013

Profesor bolońskiego i florenckiego uniwersytetów wydał kolejny przebój wydawniczy swego autorstwa. Od lat nieźle popularyzuje historię, co widać, jeśli przypomnimy sobie „Szaleństwo katalogowania”, „Historię brzydoty” czy „Historię piękna”. Tym razem włoski semiolog/semiotyk przygotował kolejną ucztę intelektualną w postaci „Historii krain i miejsc legendarnych”.

Autor: Antony Beevor

Tytuł: Berlin 1945. Upadek

Książka jednego z bardziej popularnych historyków czasów drugiej wojny światowej Antony Beevora "Berlin 1945. Upadek" to ogromne dzieło, pokazujące ostatnie pół roku III Rzeszy. Autor pokusił się o zaprezentowanie ówczesnych wydarzeń przez pryzmat walk na froncie wschodnim i zachodnim, ale też z perspektywy życia codziennego w wojennych Niemczech (głównie w Berlinie). Beevor nie ogranicza się do analizy militarnych kwestii obrony III Rzeszy, ale opisuje też wojenną egzystencję oraz nastroje, panujące wśród zwykłych Niemców oraz "Złotych Bażantów" - nomenklatury NSDAP. Popularnonaukowy wolumin zwraca uwagę na zajęcia ludzi, ich zarobkowanie, a nawet jedzenie.

Autor: Christian Meier

Tytuł: Od Aten do Auschwitz. Rozważania nad kondycją historii

Christian Meier, autor opublikowanego zbioru wykładów „Od Aten do Auschwitz. Rozważania nad kondycją historii” jest osobą praktycznie nieznaną szerszemu ogółowi między Odrą, a Wisłą. Do czasu wydania powyższej pracy polski czytelnik miał szansę dopiero zapoznać się jedynie z jego „Powstaniem polityczności u Greków” (Fundacja Świętego Mikołaja. Redakcja „Teologii Politycznej”, 2012). A jest to jeden z najbardziej utytułowanych historyków niemieckich, jeśli nie nestorem tej grupy badawczej – co wymaga przywołanie jego losów, choćby w jednym akapicie.

Autor: Piotr Perkowski

Tytuł: Gdańsk - miasto od nowa. Kształtowanie społeczeństwa i warunki bytowe w latach 1945-1970

SWOJSKI GDAŃSK

Polska ma (nie)szczęście posiadać wielemiast nader ciężko doświadczonych przez historię: zburzonych w ogromnym stopniu, o przesiedlonej ludności, odtworzonych zabytkach, niepewnej tożsamości. Przez dziesiątki lat skupiano uwagę na Warszawie jako stolicy i mieście bezdyskusyjnie naszym, polskim. Wrocław, Gdańsk czy Szczecin wymagały stworzenia narracji uzasadniającej ich posiadanie, nadużywającej argumentów historycznych. Najmocniejszym zaś argumentem na rzecz polskości tych miast było ich odtworzenie, czyli także reinterpretacja – na dobre i złe – zastanego dziedzictwa. Dziesięć lat temu ukazała się książka niemieckiego historyka Gregora Thuma o powojennej historii Wrocławia, przetłumaczona następnie na polski i przyjęta z dużym zainteresowaniem. Thum nadał jej tytuł Obce miasto, skupiając się na trudnościach w oswojeniu Wrocławia przez przybyszów, którzy dotarli w jego ruiny. Piotr Perkowski pisze o mieście od nowa – Gdańsku, porównywalnie zniszczonym i szybko zasiedlonym.

Autor: Daniel Focşa

Tytuł: Lotnicy z dawnych czasów - Aviatori de altădată

Od ponad dekady, rumuński historyk Daniel Focşa przywołuje przeszłość lotnictwa rumuńskiego, jak i blokowaną przez lata cenzury historię Rumunii do 1945 r.. Wcześniej przygotował książki „Biała eskadra. Historia subiektywna” („Escadrila albă. O istorie subiecivă” – 2008), „Dan Vizanty. Przeznaczenie pilota myśliwskiego" („Dan Vizanty. Destinul unui pilot de vânătoare” – 2010). Teraz przyszła kolej na nowe opracowanie „Lotnicy z dawnych czasów” („Aviatori de altădată” – 2012). Autor przypomniał ponownie o lotnikach i lotniczkach, służących w Królewskich Siłach Lotniczych Rumunii (Forţele Aeriene Regale ale României – FARR).

Autor: Daniel Bargiełowski

Tytuł: Konterfekt renegata. Generał brygady Zygmunt Berling

Do dnia dzisiejszego trasa łazienkowska w Warszawie ma za patrona dowódcę „kościuszkowców”. Jego mit kształtowały nie tylko budowle socjalizmu i pomniki, ale i biografie pisane przez wojskowych historyków. Z tą tradycją zerwał Daniel Bargiełowski, który jednoznacznie ocenia i nazywa bohatera swej książki „Konterfekt renegata. Generał brygady Zygmunt Berling”. To lektura pasjonująca, a kto poznał znakomitą trzytomową biografię „Po trzykroć pierwszy. Gen. Michał Tokarzewski Karaszewicz” nie musi przekonywany więcej do lektury ksiązek Bargiełowskiego.

Autor: Krzysztof Wyrzykowski i Mariusz Wójtowicz-Podhorsk

Tytuł: Westerplatte – załoga śmierci

wyd. Zin Zin Press

Komiks historyczny długo wydawał się niedorzecznością - ale zarzuty o nieodpowiedzialności formy można odłożyć do lamusa konserwatywnego myślenia o nowatorskim opowiadaniu historii. Krzysztof Wyrzykowski i Mariusz Wójtowicz-Podhorski udowodnili, że ich opowieść rysunkowa to kawał dobrej roboty. Opublikowanie „Westerplatte – załoga śmierci” uświadomiło, że to dzieło godne naśladowania – jak okazało przełamało dotychczasową niechęć do komiksu, wprowadzając modę na tę wyjątkową dotychczas formę promowania historii.

Autor: Patrick J. Buchanan

Tytuł: Churchill Hitler i niepotrzebna wojna

Wydawnictwo Czerwone i Czarne 2013

Patrick Buchanan napisał książkę, będącą przejawem zainteresowań przeszłością i geopolityką autora, który jest raczej politykiem niż amatorem-historykiem. Do tego sam już stał się bohaterem monografii historycznych poświęconych czasom „zimnej wojny“ – jako, że był starszym doradcą trzech amerykańskich prezydentów: Richarda Nixona, Geralda Forda oraz Ronalda Reagana, a później nawet kandydatem na prezydenta USA. Dlatego nie powinno dziwić emocjonalne zaangażowanie autora książki „Churchill, Hitler i niepotrzebna wojna“. Wspomnianą publicystykę historyczną zaczyna bezprzykładny atak na Winstona Churchilla, a kończy krytyka neocons i ich rozumienia pax americana z perspektywy przedstawiciela paleokonserwatyzmu.

Autor: J. E. Kaufmann, Robert M. Jurga

Tytuł: Twierdza Europa. Europejskie fortyfikacje II wojny światowej

wyd. Dom Wydawniczy Rebis

Setki stron opisów umocnień i fortyfikacji rozsianych od Nordkappu po śródziemnomorskie plaże to efekt współpracy Amerykanina z Polakiem. J. E. Kaufmann, wspierany przez Roberta M. Jurgę wspólnie udowadniają, że transoceaniczne wspólnota celów może zaowocować monografią (Twierdza Europa. Europejskie fortyfikacje II wojny światowej), wyróżniającą się poziomem merytorycznym.

Autor: Denise Kiernan

Tytuł: Dziewczyny atomowe

PERSONEL

Ta fascynująca przygoda rozegrała się w Oak Ridge, miasteczku ukrytym w południowym paśmie Appalachów, w stanie Tennessee.  Obecnie ten region (z Memphis i  Nashville) kojarzy się głównie z muzyką country, ale w 1942 roku tamtejsze doliny i wzgórza były niemymi świadkami „pochwycenia Słońca”, jak pisarz Herbert G.Wells nazwał ludzkie wysiłki rozbicia jądra atomu i wyzwolenia ogromnej siły niszczącej. Boss amerykańskiego atomowego „Projektu Manhattan” gen. Leslie Groves kazał umieścić „próbny gadżet”, czyli prototyp bomby atomowej w specjalnie skonstruowanym pancerzu o wymiarach 3 na 7,5 m, potocznie zwanym Jumbo. Test odbył się w przeddzień konferencji Wielkiej Trójki w Poczdamie, w sierpniu 1945 roku.

Autor: Jacek Juniszewski

Tytuł: Generał Waligórski - inżynier i żołnierz

OPOWIEŚĆ {O FACHOWCU PATRIOCIE

Z prawdziwą przyjemnością przeczytałem książkę Jacka Juniszewskiego. Jej bohater Aleksander Józef Waligórski (1802 – 1873) spędził w Norwegii prawie 20 lat. Zajmował się  budownictwem wodnym, współtworzył pierwszą w tym kraju linię kolejową i był autorem pierwszej nowoczesnej mapy drogowej. W połowie XIX wieku Norwegowie uważali go za najlepszego inżyniera w swoim kraju, toteż parlament norweski ubolewał, kiedy Waligórski porzucał posadę, by bić się pod polskimi sztandarami. Zrobił tak w czasie Wiosny Ludów i wojny krymskiej. Był zresztą – jak większość przedstawicieli Wielkiej Emigracji – powstańcem notorycznym: walczył w powstaniu listopadowym, potem w styczniowym. W tym ostatnim odegrał pewną rolę i awansował na generała. Pod koniec życia ochotniczo, jako prosty żołnierz gwardii narodowej, bronił Paryża przed Prusakami w 1870 roku. Czytelnika zaciekawi pewnie, że to właśnie z paszportem Waligórskiego na dwie osoby (zgłosił się do powstania z młodziutkim synem Władysławem) przekraczał granicę Galicji powstańczy dyktator Marian Langiewicz i jego adiutantka Henryka Pustowójtówna.

Autor: Zbiorowe

Tytuł: Leksykon militariów Powstania Warszawskiego

Autorzy czterystustronicowego Leksykonu militariów Powstania Warszawskiego opisali wiele typów uzbrojenia - od broni krótkiej do bombowców strategicznych. Wolumin objął to, czym walczyli i zabijali się powstańcy, Niemcy, ich „wschodni” sojusznicy oraz (niosący pomoc walczącej stolicy) Alianci. W sumie zostało opisane prawie wszystko.

Autor: Urszula Borowska

Tytuł: Dynastia Jagiellonów w Polsce

WAŻNA KSIĄŻKA O JAGIELLONACH

Omawiana książka ukazała się w serii poświęconej polskim domom panującym. W odróżnieniu od tomów poświęconych Piastom (autorstwa Marka Barańskiego) i Wazom  (Stefanii Ochman-Staniszewskiej) Urszula Borkowska, historyk związana z lubelskim środowiskiem naukowym, specjalizująca się w epoce jagiellońskiej, zaproponowała  ujęcie autorskie. Część pierwsza (Monarchia czterech pokoleń Jagiellonów) to bardzo skrótowe przedstawienie dziejów rządów Jagiellonów na tle historii państwa polsko-litewskiego oraz omówienie jego geografii i ustroju. W rozdziale drugim czytamy o jagiellońskim dworze (czy raczej dworach). Jego dopełnieniem jest ostatnia część (Władcy i ich rodziny), poświęcona kulturze materialnej dworu, edukacji Jagiellonów oraz ich życiu duchowemu. Widać w tym odbicie zainteresowań autorki, koncentrujących się na życiu religijnym i dworskim Jagiellonów. Dwa ostatnie rozdziały są syntezą jej wieloletnich badań i stworzonej przez nią szkoły.

Autor: Ewa Pałasz-Rutkowska

Tytuł: Cesarz Meiji (1852-1912). Wizerunek władcy w modernizowanej Japonii w setną rocznicę śmierci cesarza

CESARZ REFORMATOR

3 stycznia 1868 roku pod naciskiem zbuntowanych samurajów z południowych księstw (hanów) i właściwie bez rozlewu krwi zniesiono w Japonii szogunat, a cała władza ponownie trafiła w ręce cesarza, przez wiele stuleci odsuniętego od niej. Beneficjentem tych przemian stał się niedoświadczony szesnastolatek zasiadający na tronie od niecałego roku – Mutsuhito, znany szerzej pod swym pośmiertnym imieniem Meiji. Gdy umierał w 1912 roku, jego państwo było już pełnoprawnym i jedynym spoza Zachodu członkiem „koncertu” mocarstw, traktowanym na równej stopie przez największe potęgi świata.

Autor: Roman Marcinek

Tytuł: Sławne ziele zwane tabaką

HISTORIA W KŁĘBACH DYMU

„Palenie zabija” – taki napis znajdziecie na paczkach papierosów. I choć ostrzeżenie jest jak najbardziej prawdziwe, to nie brakuje amatorów tytoniowego dymu. Nic tak kojąco nie wpływa na palacza jak haust nikotynowej trucizny. A papieros czy fajka to manifest stylu życia. Do niedawana palacze terroryzowali swym nałogiem innych, teraz są zamykani w specjalnych strefach dla ziejących, płacąc obfity haracz papierosowym koncernom. A wszystko przez Kolumba! Genueński żeglarz w hiszpańskiej służbie odkrył Amerykę. Konkwistadorzy podbili Indian i zniszczyli ich kulturę. Przywieźli zza oceanu nie tylko kruszce, paprykę i ziemniaki, ale także tytoń, prawdziwą zemstę Montezumy, zresztą nałogowego palacza. Tytoniowemu nałogowi uległo tak wielu. Ale początkowo palenie nie wzbudziło zainteresowania. Ot, kilku żeglarzy zagustowało w „kurzeniu” liści. Pierwszy europejski „tytoniarz” Rodrigo de Jarez musiał się nawet tłumaczyć z puszczania dymu przed królewskimi urzędnikami i świętą inkwizycją.

Autor: red. Bogdan Musiał, Jan Szumski

Tytuł: Geneza paktu Hitler-Stalin. Fakty i propaganda

RACHUBY HITLERA I STALINA

Książka Geneza paktu Hitler-Stalin. Fakty i propaganda pod redakcją Bogdana Musiała i Jana Szumskiego jest nowym spojrzeniem na omawiany problem. Autorzy prezentują w niej 40 dokumentów, z których 38 pochodzi z archiwów rosyjskich. Są pierwszy raz publikowane w języku polskim (większość w całości) według kolejności chronologicznej ich powstania. Poprzedza je obszerny, liczący ok. 100 stron, wstęp, zawierający komentarz i wnioski wypływające z zamieszczonych źródeł. Dla Bogdana Musiała jest to po części kontynuacja wcześniejszych publikacji: Na zachód po trupie Polski (2009) oraz Wojna Stalina 1939 - 1945. Terror, Grabież, Demontaże (2012). Powtarza on w skrócie niektóre tezy zawarte w tych książkach.

Autor: Sune Persson

Tytuł: Białe Autobusy. Pakt z Himmlerem i niezwykła akcja ratowania więźniów obozów koncentracyjnych

Autor książki „Białe autobusy. Pakt z Himmlerem i niezwykła akcja ratowania więźniów obozów koncentracyjnych” stworzył wzorcowy obraz jak to szlachetnym i neutralnym krajem w czasie II wojny światowej było Królestwo Szwecji. Kilkukrotne przejazdy kawalkady Szwedzkiego Czerwonego Krzyża – 36 autobusów-ambulansów, 27 ciężarówek z zaopatrzeniem dla grupy, 12 motocykli, osiem samochodów osobowych i jeden pojazd zaplecza technicznego – pozwalały pragmatykom w SS przeformować (PR-owsko) swoje krwawe wizerunki. Dobrze, że chociaż Sune Persson zrozumiał (PR-owskie i marketingowe) znaczenie akcji ratunkowej dla władz wojennej Szwecji. Cały kraj zarabiał na dostawach żywności, doskonałej rudy żelaza czy szerdzkich łożyskach tocznych SKF, bez których nie byłoby Blitzkriegu i Panzertaktik. W obliczu takiego zaangazowania ani król, ani socjalistyczny rząd nie znali stanowiska Sprzymierzonych wobec państw neutralnych w okresie powojennym. Szwedzi uznali, że najlepiej będzie zrobić dużo szumu - co im udało się w końcu wojny.

Autor: Nikita Pietrow

Tytuł: Psy Stalina

PAMIĘĆ MA ZNACZENIE

Nikita Pietrow od lat jest związany z rosyjskim Stowarzyszeniem Memoriał, które stara się dokumentować i rzetelnie badać komunistyczną przeszłość. W najnowszej książce przedstawia biografie Ławrentija Berii i jego przybocznych: braci Kobułowów, Włodzimirskiego, Szwarcamna, Riumina, zawodowego kata Błochina, sędziego Ulricha i innych „stalinowskich psów”, o których pamięć już się zatarła. Znajdziemy tu też biogramy wykonawców zbrodni katyńskiej na polskich oficerach w 1940 roku oraz dokumenty dotyczące obławy suwalskiej z lipca 1945 roku.

Autor: Bernhard Struck

Tytuł: Nie Zachód, nie Wschód. Francja i Polska w oczach niemieckich podróżnych w latach 1750 - 1850

NIEMCY PATRZĄ NA POLSKĘ

Książka Strucka to kolejna monografia wydawanej przez Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie serii „Klio w Niemczech”, mająca przybliżyć polskim czytelnikom dorobek historiografii naszego zachodniego sąsiada. Autor analizuje postrzeganie i opisywanie sąsiadów w niemieckiej literaturze podróżniczej okresu oświecenia i romantyzmu - epoki gruntownych przeobrażeń społeczeństw Starego Kontynentu, zmierzchu świata podziałów stanowych i narodzin nowoczesnych narodów. Pozwala to prześledzić ewolucję wyobrażeń i mentalności autorów relacji podróżniczych, którzy wywodzili się głównie z północnoniemieckich protestanckich środowisk mieszczańskich.

Autor: Maciej Matwijów

Tytuł: Mieczysław Gębarowicz (1893 - 1984). Uczony i opiekun narodowych dóbr kultury

WIELKI LWOWIAK

Mieczysław Gębarowicz, którego losy i działalność naukową opisuje Maciej Matwijów, był historykiem. Jego życie w niełatwych czasach, wypełnione rzetelną pracą i pełne poświęceń,  może być wzorem dla współczesnych. Było w Gębarowiczu coś z pozytywisty oddanego bez reszty nauce, systematycznego i uporządkowanego, wykazującego się silnym charakterem i prawością, ale też coś z romantyka – przede wszystkim wielki patriotyzm.

Autor: Adam Dylewski

Tytuł: Historia pieniądza na ziemiach polskich

PIENIĄDZE DLA KAŻDEGO

Na rynku książki pojawia się coraz więcej pozycji poświęconych dziejom pieniądza. I dobrze, bo bardzo brakowało literatury na ten temat. Tę lukę w ostatnich latach stara się wypełnić Adam Dylewski, autor dwóch pozycji poświęconych środkom płatniczym na ziemiach polskich. 

Autor: Janet Abu-Lughod

Tytuł: Europa na peryferiach. Średniowieczny system - świat w latach 1250-1350

ZANIM ODKRYTO AMERYKĘ

W potocznej świadomości powstanie powiązań między Europą a innymi kontynentami wiąże się z odkryciem Ameryki przez Krzysztofa Kolumba pod koniec XV wieku. Jednak przetłumaczona na język polski praca amerykańskiej historyczki Janet Abu-Lughod pokazuje, że na długo przed tym epokowym odkryciem istniały silne związki między różnymi kontynentami i odległymi krajami. To główna teza jej książki: między 1250 a 1350 rokiem funkcjonował transkontynentalny system powiązań ekonomicznych rozciągający się od Flandrii i Francji przez północne Włochy, Egipt, basen Morza Czarnego aż po Indie i Chiny. Tworzyły go więc strefy o wysoko rozwiniętych i ludnych miastach, których mieszkańcy produkowali na eksport i handlowali z zagranicą.

Autor: Monika Piątkowska

Tytuł: Życie przestępcze w przedwojennej Polsce. Grandesy, kasiarze, brylanty

NIE TYLKO SZPICBRÓDKA

Wizję świata przestępczego Drugiej Rzeczypospolitej funkcjonującą w dzisiejszym społeczeństwie polskim ukształtowały zabawne i udane skądinąd filmy Juliusza Machulskiego Vabank i Vabank II, czyli riposta. Czy jednak obraz ten jest bliski prawdzie? Nic bardziej mylnego.

Plaga złodziei kieszonkowych, popularnie zwanych doliniarzami, bezwzględne okradanie nawet najbiedniejszych, wszechobecna w miastach prostytucja wśród młodych kobiet, kidnaping, kwitnący na dużą skalę przemyt, dzieciobójstwo, gwałty, pedofilia, niemal powszechna przemoc i krwawe zbrodnie o podłożu rabunkowym, osobistym bądź zupełnie pozbawione motywu… Lista grzechów obywateli przedwojennej Polski wobec prawa i bliźniego przywołana przez Monikę Piątkowską jest zastraszająco długa.

Autor: Kazimierz Bartoszewicz

Tytuł: Dzieje insurekcji kościuszkowskiej

Kolekcjonerzy reprintów powinni być usatysfakcjonowani, gdyż nakładem pabianickiego wydawnictwa Language School ukazało się niedawno kilka ciekawych prac sprzed wielu dziesięcioleci.   

Autor: Juliusz S. Tym

Tytuł: Wojska pancerne Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1940-1947

Oficyna Wydawnicza Rytm

Monografia naukowa ppłk dr Juliusza S. Tyma „Wojska pancerne Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1940-1947” zdumiewa swoimi rozmiarami. Ponadto tysiąc stron (1040) na jeden temat dowodzi, że można dokonać fachowego opisania tematu, którego owocem będzie dzieło, pretendujące do miana opracowania wszechstronnego. Pracownik naukowy Zakładu Analiz Współczesnych Konfliktów i Historii Wojen AON zaproponował  polskiemu czytelnikowi obszerne studium historyczno-wojskowe, eksponujące wyraźny obszar autorskich zainteresowań przeszłością wojsk szybkich. Już w swych wcześniejszych czterech publikacjach J. S. Tym zdradzał zainteresowanie tematami, w których dawało się wychwycić dźwięk chrzęstu gąsienic pojazdów pancernych.

Autor: Sławomir Jędrzejewski

Tytuł: Piwo to napój niezbędny. Przemysł piwowarski na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej

wydawnictwo: Wysoki Zamek

Dzieje piwowarstwa w Polsce od dawna cieszą się dużym zainteresowaniem, a birofilia od pewnego czasu zajmuje bardzo popularny dział wśród kolekcjonerów. Dotychczas stosunkowo łatwo można było zapoznać się z dziejami browarów w Polsce, w tym także na tak zwanych „Ziemiach Odzyskanych”. Zupełną wyrwą w pamięci społecznej i w literaturze historycznej był temat browarów kresowych. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że prawie w ogóle nie przetrwały w pamięci zbiorowej. Utrata Kresów i niewyobrażalne zniszczenia wojenne wymazały całkiem spory fragment naszej kultury. Lukę tę wypełnia wolumin Piwo to napój niezbędny. Przemysł piwowarski na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej autorstwa Sławomira Jędrzejewskiego, pasjonata i kolekcjonera, którego zainteresowanie skłoniło do poszukiwania wszelkich śladów pozostawionych przez browary kresowe.

Autor: Marek Kazimierz Kamiński

Tytuł: Kształtowanie się stosunków polsko-czechosłowackich w latach 1948-1960

Wydawnictwo: Neriton

Najnowsza książka Marka Kazimierza Kamińskiego to wcześniejsza praca tego historyka (zatrzymana niegdyś przez PRL-owską cenzurę), a obecnie Kształtowanie się stosunków polsko-czechosłowackich w latach 1948-1960 zostało opublikowane bez zmian w stosunku do oryginału z aktualizacją bibliografii o nową literaturę przedmiotu. Jest to rozwinięcie tematu wcześniejszej pozycji prof. Kamińskiego – Polsko-czechosłowackie stosunki polityczne 1945-1948.

Autor: Robert V. Hine i John Mack Faragher

Tytuł: Pogranicza. Historia amerykańskiego Zachodu

Dwaj czołowi amerykaniści Robert V. Hine (Professor Emeritus of History University of California, Riverside) oraz John M. Faragher (Yale University) zaproponowali popularnonaukową wersję własnej monografii naukowej The American West: A New Interpretive History, która jest obecnie standardową lekturą na amerykańskich collegach. Krótszy wariant książki został pozbawiony przypisów oraz niektórych wątków, dzięki czemu stała się zrozumiała dla szerszego kręgu odbiorców. Tak powstały Pogranicza. Historia amerykańskiego Zachodu.

Autor: Marta Cobel-Tokarska

Tytuł: Bezludna wyspa, nora, grób. Wojenne kryjówki Żydów w okupowanej Polsce

wydawnictwo: IPN Warszawa

Mimo niewielkich rozmiarów praca autorstwa Marty Cobel-Tokarskiej wyrasta na kompendium wiedzy o nie omówionym dotychczas epizodzie Zagłady – mimo jego nieustannego przewijania się w relacjach do tej pory nie było monografii na temat miejsc okupacyjnej wegetacji. Sama autorka zdradza, że Bezludna wyspa, nora, grób. Wojenne kryjówki Żydów w okupowanej Polsce to praca opierająca się na metodologii jakościowej analizy materiału źródłowego z wykorzystaniem psychologii środowiskowej, socjologii przestrzeni i życia codziennego, a nawet interpretacji antropologicznej. Tym dziedzinom został podporządkowany podział książki na cztery rozdziały: Próba typologii kryjówek, Kryjówka jako przestrzeń. Perspektywa społecznego i indywidualnego doświadczenia, Znaczenia w przestrzeni kryjówki oraz Kryjówka i dom.

Autor: Marek Turek

Tytuł: NeST

wydawnictwo: Kultura Gniewu

Oto «gwiaździsty dyjament» polskiego komiksu objawił nam swoje nowe autorskie dzieło. NeST Marka Turka to kolejne dzieło sztuki pod względem graficznej doskonałości rysunków, do której przyzwyczaił już czytelników Fachnachtspiel czy Bajabongo. Warstwa artystyczna komiksu w pełni zasługuje na przyznanie NeST tytułu dzieła sztuki z górnej półki historii obrazkowych.

Autor: Andrzej Jan Julian Nahlik

Tytuł: Lot ku wolności. Wspomnienia pilota 308 Dywizjonu Krakowskiego

Wydawca: Fundacja Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Oficyna Wydawnicza RYTM

Niewielu polskich lotników z okresu II wojny światowej spisało wspomnienia, więc każda taka książka jest cenna. Dlatego z zainteresowaniem sięgnąłem po „Lot ku wolności”. 

Autor: Elżbieta Cherezińska

Tytuł: Korona śniegu i krwi

Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Elżbieta Cherezińska zdążyła już zdobyć grono moli książkowych, która «otworzyła Czytelnikom getto łódzkie» w Byłam sekretarką Rumkowskiego. Dzienniki Etki Daum. Później była trylogia Północna Droga, którą udowodniła, że historyczne realia z umiejętnie stworzonymi portretów psychologicznych nie są dla niej trudnością narracyjną, pisząc dobrze skonstruowaną opowieść osadzoną w realiach schyłku X wieku. Podobnie było z Grę w kości – thrillerem psychologiczny o Zjeździe Gnieźnieńskim 1000 roku Trzysta lat później rozgrywa się akcja siedmiusetstronicowej powieści Korona śniegu i krwi, gdy Piastowicze doby rozbicia dzielnicowego byli sobie śmiertelnymi wrogami.

Autor: Paweł Kowal

Tytuł: Koniec systemu władzy. Polityka ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1986-1989

Wydawnictwo: ISP PAN-IPN-Trio

Monografia Pawła Kowala Koniec systemu władzy. Polityka ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1986-1989 stała się pierwszym opracowaniem, opisującym schyłkowe lata komunizmu. Ta praca doktorska jest interpretacją postępowania generała Jaruzelskiego, który ostatecznie decydował o linii nowej polityki PZPR i PRL. Kowal napisał analityczną syntezę końcówki rządów gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Autor udowodnił, że lata 1986–1989 stanowiły okres rozpoczęcia transformacji politycznych aksjomatów dotychczas monopartyjnej ekipy.

Autor: Tomasz Szarota

Tytuł: Karuzela na Placu Krasińskich. Studia i szkice z lat wojny i okupacji

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza RYTM

Książka Tomasza Szaroty jest zbiorem jego 33 artykułów, prezentujących różne stylistyki od naukowych opracowań z przypisami, prace komparatywne, publicystykę, czy nawet eseistykę i reportaże historyczne. Skalę możliwości prozatorskich profesora ujawniła Karuzela na Placu Krasińskich, będąca próbą eksploracji niewygodnych tematów, związanych w czasami II wojny światowej. Tytułowy artykuł, odnosi się zarówno do kwestii pasywnego czy nawet aktywnego komentowania wydarzeń za murem getta przez warszawiaków, jak lokalizacji karuzeli i korzystania z niej podczas powstania w gettcie.

Autor: Robert J. Kudelski

Tytuł: Merkers. Skarbiec III Rzeszy

 Wydawnictwo Technol

Pamiętacie arcyzabawne perypetie Kelly’ego, Wielkiego Joe, Hazardzisty, Szajbusa i spółki w filmie Złoto dla zuchwałych? Grupa niesfornych łazików dokonuje cudów waleczności i niepospolitego kombinatorstwa, by zdobyć złote sztaby zdeponowane przez Niemców w jednym z banków za linią frontu. Czytając najnowszą książkę Roberta J. Kudelskiego, nabieramy przekonania, że taki scenariusz raczej nie miałby szans na realizację. Niemieckie złoto było dobrze chronione prawie do ostatnich dni Trzeciej Rzeszy. A było go dużo, dużo więcej, niż Niemcy mieli na początku drugiej wojny światowej. Pochodziło z grabieży podbitych państw i ich mieszkańców, przy czym duża część obrabowanych – ­przede wszystkim Żydzi – była zabijana. Obozy zagłady – hitlerowskie fabryki śmierci, były zyskownymi przedsiębiorstwami. Sprzedawały niewolniczą pracę więźniów i rabowały ich mienie. Skonfiskowane pieniądze i kosztowności trafiały do Reichsbanku. Niemiecką machinę wojenną finansowały m.in. złote koronki czy mostki dentystyczne wyrywane zamordowanym.

Autor: Aleksander Bołdyrew

Tytuł: Piechota zaciężna w Polsce w pierwszej połowie XVI wieku

 Wydawnictwo Neriton,

NIE TYLKO JAZDĄ POLSKA STAŁA

Mimo że wśród szlachty służba w piechocie nigdy nie cieszyła się popularnością, w pierwszej połowie XVI wieku – a więc w czasie, kiedy w Rzeczpospolitej tworzyły się nowożytne siły zbrojnych, który najważniejszym elementem były różne rodzaje jazdy – wielu zwracało uwagę, że bez niej nie sposób prowadzić operacji zbrojnych. Problematykę wykorzystania jednostek pieszych w armii koronnej w pierwszej połowie XVI wieku wszechstronnie przedstawia Aleksander Bołdyrew. Autor, opierając się na bogatym zbiorze publikacji źródłowych, uzupełnionym kwerendą archiwalną oraz obszerną literaturą tematu, przeanalizował proces zaciągu, finansowania, dowodzenia i zmiany struktury tych jednostek.

Autor: Francis Fukuyama

Tytuł: Historia ładu politycznego

 REBIS

HISTORIA W OBRONIE POLITYKI

Instytucje Zachodu skutecznie porządkowały rzeczywistość po 1945 roku, ale ich siła w pierwszej dekadzie XXI wieku okazała się pułapką – nie dość, że nie są uniwersalne, to jeszcze zawiodły w konfrontacji z kryzysem ekonomicznym. Co zaskakujące, dziś to Francis Fukuyama pisze o osobliwej ślepocie na znaczenie instytucji politycznych pośród marzących o świecie, w którym w pewien sposób wykroczylibyśmy poza politykę. Zarzuca marzącym historyczną amnezję i niedocenienie roli państwa jako wyłącznego gwaranta ładu. Wracając do Political Order – klasycznej książki Samuela Huntingtona – wskazuje na niebezpieczeństwo regresu politycznego, a więc sytuacji, w której instytucje polityczne przestają nadążać za zmieniającymi się warunkami ekonomicznymi i społecznymi. Ich autorytet i moc sprawcza stają się wówczas przeciwskuteczne, nie dość, że utrudniają dostrzeżenie źródeł kryzysu, to jeszcze potęgują go, oferując nieaktualne rozwiązania.

Autor: Andrzej Chmielarz, Grzegorz Jasiński,

Tytuł: Armia Krajowa 1939-1945

Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej,

O Armii Krajowej słów kilka

Pomysł na tę książkę był naprawdę znakomity: zebranie w syntetycznej formie informacji o polskim ruchu oporu podległym legalnym władzom w Londynie opatrzone zdjęciami, tabelami, biogramami najważniejszych postaci i kalendarium wydarzeń. Mimo to nie mogę polecić tego opracowania. I to z kilku powodów.

Autor: Henrik Höjer

Tytuł: Al Capone Gangi i Jazz

Wydawnictwo Sensacje XX Wieku

Prawie 400 stron książki Henrika Höjera przybliża epizody burzliwej biografii Alphonse’a Gabriela Ala Capone’a. Śledzimy dogi do dominacji w chicagowskim świata gangsterskim, gdy osiągnął status wroga publicznego nr 1. Jednak autor koncentruje się przede wszystkim o relacjach przestępców, którzy często delektowali się dźwiękami powstająco wówczas jazzu – pierwsi doceniając jego urok. Nie zapomniał też o muzykach i segregacji rasowej.

Autor: Dariusz Wierzchoś i Michał Przyborowski

Tytuł: Machno w Polsce

wyd. Oficyna Bractwa Trojka

Bohaterem książki Michała Przyborowskiego i Dariusza Wierzchosia Machno w Polsce jest rodowity Hulajpolanin, Nestor Machno, który w tym miasteczku ustanowił legendarną anarchistyczną stolicę – do kiedy bolszewicy pozwalali na to. Choć jak tytuł wskazuje mamy do czynienia z wyeksponowaniem powojennego okresu polskiego w biografii Machny.

Autor: Richard C. S. Trahair

Tytuł: Czarna księga szpiegów

Wyd. Sensacje XX wieku

Australijczyk Richard C. S. Trahair jest autorem podręcznej Encyclopedia of Cold War Espionage. Spies and Secret Operations przetłumaczonej jako Czarna księga szpiegów. Nie powinno zatem dziwić, że konflikt zimnowojenny został ukazany z perspektywy anglosaskiej i konfrontacji z Sowietami, choć leksykon nie unika tematyki europejskiej, w tym polskiej.

Autor: Marek Kazimierz Barański

Tytuł: Historia Polski średniowiecznej

Zysk i S-ka

Autor, profesor historii związany z warszawskim Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego, o znaczącym dorobku na polu popularyzacji wiedzy historycznej (wspomnijmy tylko Dynastię Piastów w Polsce z 2006 roku), napisał autorską, popularną syntezę dziejów Polski w wiekach średnich. Narracja obejmuje dzieje ojczyste od zarania do 1492 roku (czyli śmierci Kazimierza Jagiellończyka) i koncentruje się na dziejach politycznych z lekkimi tylko ukłonami w stronę problematyki gospodarczej. O kulturze średniowiecznej Polski z syntezy nie dowiemy się praktycznie niczego.

Autor: Janusz Kaliński

Tytuł: Gospodarka w PRL

Instytut Pamięci Narodowej

Nic nie oddaje bardziej sprzeczności powojennej Polski niż jej gospodarka. Szybka, podszyta powojennym entuzjazmem odbudowa kraju po chwili została skanalizowana w wielki sześcioletni plan przebudowy i industrializacji. Plan przyniósł wyrzeczenia, załamanie rynku i w konsekwencji niepokoje społeczne. Ten − i każdy następny plan - należało zreformować, zmienić i dostosować do nowych okoliczności. Początkowo przynosiło to korzyść, ale z biegiem czasu następowało załamanie i konieczność kolejnej reformy.

Autor: Tom Segev

Tytuł: Siódmy milion. Izrael – piętno zagłady

Wydawnictwo Naukowe PWN

Segev zmierzył się w Siódmym milionie z emocjami płynącymi z Szoa i towarzyszącymi im polityczno-propagandowymi manipulacjami. Zdemaskował instrumentalne posługiwanie się Zagładą w Palestynie oraz Izraelu zarówno w trakcie wojny, jak i po jej zakończeniu. Wiele osób nie chciało uwierzyć w ujawnione przez autora fakty, oparte w przeważającej większości na dokumentach, pamiętnikach oraz ówczesnej prasie.

Autor: Maciej Łubieński, Michał Wójcik

Tytuł: Błyskawiczny przewodnik historyczny po Warszawie II. 50 nowych miejsc i tras

National Geographic
Wydawnictwo G+J

Maciej Łubieński i Michał Wójcik w swojej książce błyskawicznie i z dużym poczuciem humoru oprowadzą nas po Warszawie. Opowiadają m.in. o perypetiach szemranego towarzystwa z Bazaru Różyckiego, jak bawiła się stolica podczas rautów dyplomatów i cinkciarzy. Dowiemy się też, dlaczego Giedroyć nie potrafił uruchomić magnetofonu, a rzeźbiarz Dunikowski zastrzelił malarza Pawliszaka. Poznamy kulisy wojny Kronenberga i Blocha, najbogatszych warszawiaków XIX wieku, oraz niedźwiedzi zaprzęg księcia Radziwiłła. W sumie 50 atrakcyjnych i ciekawie opowiedzianych historyjek. Całość efektownie zilustrowana.

Autor: David Miller

Tytuł: Historia igrzysk olimpijskich i MKOl. Od Aten do Pekinu 1894-2012

WYDAWNICTWO: Dom Wydawniczy Rebis

Autor książki "Historia igrzysk olimpijskich i MKOI. Od Aten do Londynu 1894-2012" jest sprawozdawcą na letnich i zimowych igrzyskach olimpijskich oraz finałach mistrzostw świata w piłce nożnej od 1956 roku. Ten dziennikarz "Daily Telegraph" opisał na 720 stronach historię nowożytnych olimpiad.

Autor: Mečislovas Jučas

Tytuł: Grunwald 1410

Wydawca: Avalon 

Książka Mečislovasa Jučasa „Grunwald 1410” jest spojrzeniem z perspektywy litewskiej na bitwę sprzed sześciuset lat. To książka, która potrafi zaskakiwać swymi opiniami na temat wydarzeń z okresu późnego średniowiecza – podobnie jak litewskie odżegnywanie się od wspólnej przeszłości. 

Autor: Sven Ekdahl

Tytuł: Grunwald 1410. Studia nad tradycją i źródłami

Wydawnictwo: Avalon

Autor: Jacques Le Goff

Tytuł: Średniowiecze i pieniądze

Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”

Najnowsza książka wielkiego mediewisty francuskiego Jacquesa Le Goffa dotyczy niezbyt lubianej w Polsce historii gospodarczej. Myliłby się jednak ten, kto spodziewałby się znaleźć w tej pracy tabele i wykresy. Owszem, czytając esej Le Goffa, natkniemy się nieraz na ciekawe dane liczbowe ukazujące skalę obiegu pieniądza w Anglii, dochody papiestwa czy dług publiczny miast Niemiec i Hiszpanii.

Autor: Ella Maillart

Tytuł: Wysłanniczka specjalna do Mandżurii

Noir sur Blanc

Wysłanniczka specjalna do Mandżurii to zbiór jedenastu artykułów dla francuskiej gazety i nie publikowanych zapisków z podróży. Dynamiczne, napisane dosadnym językiem, opisują mandżurską rzeczywistość: krajobraz ludzki raczej posępny; tryskający nienawiścią do białych Japończycy (Maillart brutalnie pobili japońscy żołnierze), trzymający krótko „wyzwolonych” Azjatów, znoszący to z pogodną rezygnacją Chińczycy, zabiedzeni Mandżurowie, Mongołowie i Koreańczycy, agenci sowieckiego GRU, rosyjscy emigranci, wreszcie oddające się niemal każdemu białe Rosjanki i grasujący bezkarnie bandyci.

Autor: Pero Simić

Tytuł: Tito. Zagadka stulecia

Wydawnictwo Dolnośląskie

Simić wyciągnął na światło dzienne setki fałszów i półprawd, które Tito produkował o sobie i swoim państwie – od piętnastu różnych dat urodzenia poczynając. Z detalami opisał ciemną stronę reżimu: ponury jugosłowiański obóz koncentracyjny na Golim Otoku i masowe mordy w pierwszym roku rządów Tity. Książka zawiera także tajny dziennik marszałka prowadzony przez pół roku pod koniec lat 40.

Autor: Michał Giedroyć

Tytuł: Na krawędzi krateru. Wspomnienia

Wydawnictwo Literackie

Można powiedzieć, że życiorys Michała Giedroycia, kuzyna sławnego Jerzego, jest typowy dla mieszkańców dawnych Kresów Wschodnich. Autor dorastał na Nowogródczyźnie, wśród romantycznego, pełnego radości i nostalgii krajobrazu. Poznajemy barwne losy jego rodziców. Ojciec Tadeusz walczył o niepodległość Rzeczypospolitej m.in. z bolszewikami, a później jako urzędnik państwowy i parlamentarzysta wolnej Polski zabiegał o utrzymanie więzi ze zwaśnioną Litwą. Matka starała się dać dzieciom jak najlepszą szkołę savoir-vivru.

Autor: Konrad Rokicki (red.), Robert Spałek (red.)

Tytuł: Władza w PRL Ludzie i mechanizmy

Wydawnictwo: Instytut Pamięci Narodowej, KŚZpNP Oddział w Warszawie

Książka Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy to praca zbiorowa – będąca zbiorem artykułów autorstwa historyków, specjalizujących się w powojennych dziejach Polski. Naukowcy wzięli na warsztat różne przejawy i struktury współtworzące system komunistycznej urawniłowki, gdzie nomenklatura była równiejsza od obywateli. Mechanizmy władzy i zależności między kierownictwem PZPR, a władzami państwowymi stały się tematem tabu – w zasadzie do dnia dzisiejszego, stając się dopiero przedmiotem badań historyków oraz dziennikarzy. Tajemnicą o charakterze wręcz państwowym zostały okryte niemal wszystkie informacje związane z personami sprawującymi władzę zza biurek w warszawskim Białym Domu. Działania władz partyjnych i państwowych stawały się tematem artykułów czy publikacji o charakterze propagandowym. Mimo szerokiego relacjonowania w ocenzurowanych mediach i literaturze kolejnych posiedzeń Komitetu Centralnego (i ważniejszego odeń Biura Politycznego) PZPR faktyczne działania i kierunki polityki były poznawane za pomocą wycieków lub rewelacji na wzór tego, co opowiadał płk Światło na falach eteru Radia Wolna Europa.

Autor: Janusz Karwat oraz Janoś Tischler

Tytuł: 1956. Poznań – Budapeszt

Wydawnictwo: MEDIA RODZINA

Książka „1956. Poznań – Budapeszt” jest pracą dwóch historyków – Janusza Karwata oraz Janośa Tischlera. Pierwszy z nich napisał „Powstanie Poznańskiego Czerwca 1956”, zaś węgierski historyk część pod tytułem „Polska wobec powstania węgierskiego 1956”. Są to opracowania przełomowych i dramatycznych wydarzeń z najnowszej historii obu krajów, jakie miały miejsce w czerwcu 1956 r.

Autor: Jarosław Czubaty

Tytuł: Księstwo Warszawskie (1807-1815)

Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego

Polityczna efemeryda, peryferyjny twór polityczny, napoleoński protektorat nad Wisłą − tak często określano powstałe po traktacie tylżyckim państwo. Czubaty napisał swą syntezę w sposób odmienny od przyjętych kanonów. Dominuje tu barwna narracja i liczne, czasem bardzo smakowite cytaty umieszczone w toku opowieści.

Autor: Marcin Chorązki

Tytuł: Ziemianie wobec wojny. Postawy właścicieli ziemskich województwa krakowskiego w latach 1939 - 1945

Instytut Pamięci Narodowej & Barbara H.U.P

Losom ziemian podczas drugiej wojny światowej na obszarze przedwojennego województwa krakowskiego (i częściowo kieleckiego) poświęcił swą książkę Marcin Chorązki. Był to schyłek istnienia polskiego ziemiaństwa. Po wojnie komuniści pozbawili tę warstwę społeczną majątku czym zniszczyli podstawy ich dotychczasowej egzystencji.

Autor: Lech Królikowski

Tytuł: Warszawa – dzieje fortyfikacji

Wydawnictwo TRIO

Ciekawa próba przybliżenia historii powstawania kolejnych dzieł należących do architectura militaris, poczynając od wczesnośredniowiecznych grodów: jazdowskiego (w okolicach obecnego Zamku Ujazdowskiego), bródnowskiego i warszawskiego, kończąc na punktach oporu niemieckiego Festung Warschau z lat 1944 – 1945.

Autor: Andrzej Żor

Tytuł: Kronenberg. Dzieje fortuny

Wydawnictwo Naukowe PWN

Fortunę zbił na produkcji tytoniu, założył Bank Handlowy, inwestował w przemysł cukierniczy i górniczo-hutniczy. Leopold Kronenberg dążył nie tylko do pomnażania majątku. Jego celem było budowanie potencjału gospodarczego Kongresówki. Mawiał: wielu jest gotowych oddać życie za Polskę, ale niewielu może wskazać jej drogę.

Autor: Dieter Schenk

Tytuł: Noc morderców. Kaźń polskich profesorów we Lwowie i holokaust w Galicji Wschodniej

Wydawnictwo Wysoki Zamek

3 lipca 2011 roku, w siedemdziesiątą rocznicę mordu profesorów Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie, na Wzgórzach Wuleckich odsłonięto pomnik upamiętniający to wydarzenie. Uroczystość zakończyła się cichym skandalem. Cichym, ponieważ wydarzenia ze Lwowa nie trafiły na pierwsze strony gazet, a media wspomniały o tym jedynie na marginesie. Skandalem, gdyż w inskrypcji na pomniku nie znalazła się informacja, że ofiary zbrodni to Polacy. Co więcej, nie dopuszczono wówczas do głosu autora jednej z najlepszych jak dotąd monografii przedstawiających wydarzenia z lipca 1941 roku, Dietera Schenka.

Autor: Dariusz Libionka i Lawrence Weinbaum

Tytuł: Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze. Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego

Wydawnictwo: Centrum Badań nad Zagładą Żydów

Monografia „Bohaterowie, hochsztaplerzy, opisywacze. Wokół Żydowskiego Związku Wojskowego” Dariusza Libionki i Lawrence’a Weinbauma to dynamit wśród ostatnio wydanych judaiców. Autorzy rozwinęli dotychczasowe ustalenia dotyczące, problematyki ŻZW i walk w czasie powstania na terenie getta warszawskiego. Dotychczas było to praktycznie zdominowane przez perspektywę obserwacji Żydowskiej Organizacji Bojowej. Dwóm dociekliwym badaczom historii udało się wyjaśnić zawiłe dzieje wojenne Nowej Organizacji Syjonistycznej, Betaru i wywodzącego zeń ŻZW.

Autor: Mariusz Urbanek

Tytuł: Broniewski. Miłość, wódka, polityka

Wydawnictwo Iskry

POETA ROMANTYCZNY?

W 1972 roku w Płocku, rodzinnym mieście Władysława Broniewskiego, stanął pomnik poety. W 1990 roku postanowiono go zburzyć. Bo przecież komunista pomnika mieć nie powinien. Podniosły się głosy, że Broniewski „żył i umarł marnie”. Że był świnią. Wiele szkół do tej pory noszących jego imię zmieniło patrona, a jego wiersze niepostrzeżenie zniknęły z podręczników.

Autor: Adam Hochschild

Tytuł: Duch króla Leopolda

Świat Książki

Holocaust był zbrodnią bez precedensu – czytam regularnie w różnych książkach, ale nie mogę się z tym zgodzić. Bo jeśli chodzi o skalę zbrodni, takie precedensy były.

Autor: Wiesław Caban

Tytuł: Powstanie styczniowe. Polacy i Rosjanie w XIX wieku

Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Kochanowskiego w Kielcach

Prezentowana książka to zbiór 33 artykułów i rozpraw, które dotyczą dwóch wielkich zagadnień: powstania styczniowego oraz wzajemnych relacji Polaków i Rosjan w XIX stuleciu.

Autor: Art Spiegelman

Tytuł: Maus

wyd. Post

Zbiorcze wydanie komiksu MAUS Arta Spiegelmana to przykład wydania komiksu undergroundowego w wersji de luxe. Spontaniczna, a przy tym nieudolna estetyka MAUSA po raz pierwszy skoncentrowała uwagę komiksowego spektrum na czymś równie poważnym jak Shoah. 

Autor: Konrad Rokicki

Tytuł: Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956-1970

wydawnictwo: IPN

Poszerzona praca doktorska Konrada Rokickiego Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956-1970 należy do jednych z pierwszych monografii naukowych poświęconych relacjom pisarzy (tytułowych literatów) z władzami PRL w okresie rządów Władysława Gomułki. Wcześniej czytelników mieli szansę zapoznać się z ustaleniami dziennikarzy: Joanny Siedleckiej w Losach pisarzy represjonowanych oraz Kryptonimie «Liryka». Bezpieka wobec literatów, Anny Bikont i Joanny Szczęsnej w Lawinie i kamieniach oraz Bohdana Urbankowskiego w„Czerwonej mszy czyli uśmiechu Stalina.

Autor: Scenariusz: Mathieu Gabella Rysunek: Anthony Jean

Tytuł: Jednorożec, tom 1: Ostatnia Świątynia Asklepiosa

Wydawca: Taurus Media

Jednorożec jest pierwszym komiksem, mającym charakter thrillera medycznego. Jego narracja przenosi czytelników do XVI-wiecznej Francji w niespokojnych czasach bezpośrednio po masakrze «hugenockich zaprzańców Chrystusowej wiary» podczas nocy św. Bartłomieja.

Autor: Krzysztof Mikulski, Jacek Wijaczka

Tytuł: Historia powszechna. Wiek XVI - XVIII

Wydawnictwo:Wydawnictwo Naukowe PWN

Obraz świata nowożytnego

Jedną z głównych cech dobrego podręcznika do historii jest klarowny wykład pozwalający uczniowi lub studentowi łatwo opanować wiedzę. Niedawno w księgarniach pojawiła się praca, która pod tym względem powinna zaspokoić gusta czytelników - podręcznik historii powszechnej XVI - XVIII wieku autorstwa profesorów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu Krzysztofa Mikulskiego i Jacka Wijaczki.

Autor: Sebastian Adamkiewicz, Karolina Sikała

Tytuł: Instytut Wydawniczy Erica & Histmag.org

Wydawnictwo:Instytut Wydawniczy Erica & Histmag.org

MATURA JUŻ ZA CHWILĘ

Za oknami coraz cieplej, studniówkowe szaleństwa to już przeszłość. To znaczy, że egzamin dojrzałości zbliża się nieubłaganie, i jeżeli ktoś jeszcze nie zabrał się do nauki, życzliwie ostrzegamy, że to już ostatni dzwonek.

Autor: Mark Sołonin

Tytuł: 25 czerwca. Głupota czy agresja?

Wydawnictwo: Dom Wydawniczy Rebis

Monografia Marka Sołonina, historyka-amatora – 25 czerwca. Głupota czy agresja? jest poświęcona początkowi mało znanej, sowiecko-fińskiej wojnie kontynuacyjnej. Miażdżące argumenty Sołonin oparł na nielicznych, trudno dostępnych źródłach, których jest kolekcjonerem (vide: jego autorska strona internetowa: www.solonin.ru). Część wykorzystanych dokumentów została opublikowana w niskonakładowych czasopismach lub zbiorach dokumentów, a po druku ponownie utajniona – sic! Gros materiałów autor uzyskał za sprawą klasycznej kwerendy przeprowadzonej w pięciu archiwach: Centralnym Archiwum Ministerstwa Obrony (CAMO), Rosyjskim Państwowym Archiwum Wojskowym (RGWA), Rosyjskim Państwowym Archiwum Historii Społeczno Politycznej (RGASPI), Rosyjskim Państwowym Archiwum Floty Wojenno-Morskiej (RGAWMF), Państwowym Archiwum [Prezydenta] Federacji Rosyjskiej (GARF). Udało mu się potwierdzić w pełni agresywny lub tylko „ofensywny” charakter Związku Sowieckiego – planującego nie tylko wojnę prewencyjną z Niemcami oraz „zgniłym kapitalizmem Zachodu”, ale i „aktywną obronę” na drugorzędnym dla Moskwy odcinku fińskim. Celem studium Sołonina stało się „przywrócenie na ring drugiego pięściarza” czyli Armii Czerwonej oraz ówczesnych dowodzących i rządzących Sowietami.

Autor: opr. Ryszard Sodel

Tytuł: Kałmucki Korpus Kawalerii. Zbrodnie popełnione na ziemiach polskich w 1944 r. w dokumentach SB

wyd. IPN Oddział Lublin 2011.

Kwestia kolaboracji wojskowej i politycznej, której przejawy występowały w Europie okupowanej przez Niemców, a szczególnie w Generalnym Gubernatorstwie to temat nadal enigmatyczny – sprowadzający się do utartych poglądów na temat zbrodni „własowców”, Ukraińców, czy Kałmuków. Ci ostatni stali się bohaterami książki Kałmucki Korpus Kawalerii. Zbrodnie popełnione na ziemiach polskich w 1944 r. w dokumentach SB Ryszarda Sodela, który napisał wstęp oraz dokonał wyboru i opracowania źródeł, znajdujących w Archiwum IPN.

Autor: Heinz Schneppen

Tytuł: Odessa. Tajna organizacja esesmanó

Heinz Schneppen - niemiecki historyk, filozof i dyplomata zajął się w książce "Odessa. Tajna organizacja esesmanów" (tak nieudolnie i tabloidalnie został przetłumaczony tytuł "Odessa und das Vierte Reich. Mythen der Zeitgeschichte") słabo dotychczas wyjaśnioną problematyką. Chodzi o kwestię zniknięcia z Europy w okresie powojennym zbrodniarzy wojennych, związanych z systemem narodowo-socjalistycznym. Jest to lektura do której można mieć ambiwalentny stosunek. Autor rozprawia się metodycznie z mitami, nie wyjaśniając faktycznie co stało się z autorami i wykonawcami nigdy nie zadekretowanego ludobójstwa i masowych eksterminacji.

Autor: Praca zbiorowa

Tytuł: Na znak świetnego zwycięstwa. W sześćsetną rocznicę bitwy pod Grunwaldem. Katalog wystawy

Wydawnictwo: Zamek Królewski na Wawelu

FETOWANIE WIELKIEGO POBICIA

W 2010 roku z okazji 600-lecia bitwy pod Grunwaldem Zamek Królewski na Wawelu zorganizował wystawę „Na znak świetnego zwycięstwa”. Z tej okazji wydano też wspaniały dwutomowy katalog wystawy.

Zamysłem jej organizatorów było nie tyle przedstawienie samej bitwy, ile pokazanie, jak przez kolejne stulecia „wielkie pobicie” czczono i fetowano: począwszy od wawelskiego triumfu Władysława Jagiełły po czasy współczesne. Innym wątkiem jest ikonografia grunwaldzka – organizatorom udało się zebrać w jednym miejscu chyba wszystkie artystyczne przedstawienia bitwy od średniowiecza po czasy nowożytne. Możemy więc w drugim tomie katalogu zobaczyć opatrzone obszernymi notami fotografie grunwaldzkich łupów króla Władysława, dokumentów i dzieł średniowiecznego złotnictwa (ze wspaniałym zdobycznym krzyżem relikwiarzowym z Sandomierza na czele). Są tu też fotografie dokumentujące wielce udaną próbę rekonstrukcji chorągwi krzyżackich, które przez stulecia zdobiły „na znak świetnego zwycięstwa” katedrę krakowską. Nie zabrakło malarstwa batalistycznego i pamiątek wielkich patriotycznych uniesień.

Autor: Corrado Augias

Tytuł: Sekrety Watykanu. Historie, miejsca, postaci tysiącletniej potęgi

BOGU I MAMONIE

Wydawnictwo:Dom Wydawniczy Rebis

Bogu i mamonie oddają cześć hierarchowie Kościoła rzymskokatolickiego, nawet niekoniecznie w tej kolejności – sugeruje Corrado Augias, włoski dziennikarz, pisarz, twórca spektakli teatralnych, wreszcie poseł do Europarlamentu. Polski czytelnik zna być może jego poprzednią książkę Sekrety Rzymu.

Autor: Stanisław Suchodolski

Tytuł: Numizmatyka średniowieczna

LEKTURA OBOWIĄZKOWA

Numizmatyka to nie tylko nauka o pieniądzu, ale także hobby. Na polskim rynku ukazuje się coraz więcej wydawnictw na ten temat, zarówno fachowych, jak i popularnych. Do pierwszej grupy należy zaliczyć najnowszą książkę Stanisława Suchodolskiego, historyka i archeologa. To zbiór 32 artykułów z bogatego dorobku tego badacza, które składają się na swego rodzaju podręcznik prezentujący monety jako źródło historyczne. Źródło specyficzne, bo łączące elementy źródła materialnego, ikonograficznego i pisanego. W ten sposób od dawna traktują monety badacze antyku. Mediewiści nadal podchodzą do pieniądza z pewną nieufnością, szufladkując go do historii gospodarki.

Autor: Daniel Focşa

Tytuł: Escadrila Albă. O istorie subiectivă

Rumuński historyk Daniel Focşa zajął się mało znanym problemem jednego z epizodów zaangażowania kobiet w działaniach wojennych podczas walk na froncie wschodnim. W jego książka Escadrila Albă. O istorie subiectivă opowiadającej o losach rumuńskich ochotniczek na froncie wschodnim, znalazło się miejsce na polonica.

Autor: Jerzy Grzybowski

Tytuł: Pogoń między Orłem Białtym, Swastyką i Czerwoną Gwiazdą. Białoruski ruch miepodległościowy w latach 1939-1956

Wydawnictwo: Bel Studio

Jerzy Grzybowski podjął się zgoła niewykonalnego i napisał habilitację na temat prób aktywności białoruskiego nacjonalizmu w okresie przełomowym – drugiej wojny światowej oraz energicznych początków „zimnej wojny”. Monumentalny wolumin obejmuje 900-stronicowe omówienie mało znanej problematyki – krzępnięcia białoruskich organizacji, walczących o białoruską niepodległość. „Pogoń między Orłem Białym, Swastyką i Czerwoną Gwiazdą. Białoruski ruch miepodległościowy w latach 1939-1956” to dzieło detronizujące dotychczasowych specjalistów, gdyż autor nie tyle przekroczył, co przeskoczył Rubikon i wyrwał do przodu ze swymi ustaleniami. Już przebadanie dokumentów w trakcie kwerend w trzydziestu archiwach było nie lada wyczynem, zaś sama lista lista literatury naukowej z której korzystał Jerzy Grzybowskiego obejmuje aż 27 stron. Ta wybitna praca jest obecnie najlepszym kompendium wiedzy na temat historii Białorusi i białoruskich ruchów niepodległościowych od początku II wojny światowej aż do połowy lat pięćdziesiątych.

Autor: Adam Wielomski

Tytuł: Faszyzmy łacińskie. Sen o rewolucji innej niż w Rosji i w Niemczech

wyd. Arte/ Klub Zachowawczo-Monarchistyczny

Zbiór wcześniej opublikowanych artykułów posłużył autorowi do przygotowania ich edycji książkowej. Siedem tekstów dr. hab. Adama Wielomskiego zostało zgromadzonych w jednym woluminie opatrzonych tytułem Faszyzmy łacińskie.

Autor: Mogens Herman Hansen

Tytuł: Polis. Wprowadzenie do dziejów greckiego miasta-państwa w starożytności

WYDAWNICTWO: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

WYDARZENIE WYDAWNICZE

POLIS, CZYM JEST, KAŻDY WIDZI?

Co łączy Azteków ze starożytnymi Grekami, Chiny okresu Wiosen i Jesieni z ludem Konso, Etrusków z berberyjskim szczepem Mozabitów lub kulturę Sumerów z kulturą Misteków okresu poklasycznego? Takie zestawienie może w pierwszej chwili wywołać zdumienie, jednak odpowiedź dotyczy sprawy fundamentalnej: formy organizacji społeczno-politycznej.

Z Grekami kłopot polega na tym, że wyraz polis może oznaczać zarówno państwo (czy, jak chcą niektórzy, nawet społeczeństwo), jak i miasto, a wśród uczonych nowożytnych nie ma zgody, czy termin można tłumaczyć jako miasto-państwo. By rzecz lepiej określić i zrozumieć, z inicjatywy Mogensa Hermana Hansena w roku 1993 utworzono Kopenhaskie Centrum Polis mające za zadanie badanie kultur miasta-państwa w dziejach świata. Z rezultatami prowadzonych badań ściśle wiąże się prezentowana książka, której oryginał ukazał się w roku 2006.

Autor: Tomasz Sypniewski

Tytuł: Rada Państwa w systemie organów władzy państwowej Polski Ludowej (1947 –1989)

WYDAWNICTWO: Dom Wydawniczy Duet

KOLEGIALNA GŁOWA PRL

Rada Państwa była nieodłącznym elementem systemu polityczno-ustrojowego PRL. Powołana do życia jeszcze w 1947 roku, funkcjonowała – z niewielkimi modyfikacjami – aż do 1989 roku. Jej dzieje i ewolucję przedstawia Tomasz Sypniewski.

Autor: Madawi al-Rasheed

Tytuł: Historia Arabii Saudyjskiej

WYDAWNICTWO: Książka i Wiedza

KRÓLESTWO SAUDÓW POD LUPĄ

O wahabickim kraju należącym do największych państw świata islamu w Polsce wie się i mówi niewiele. Równie niewiele osób zdaje sobie sprawę, że jeszcze 100 lat temu obecna Arabia Saudyjska była zlepkiem kilku małych państewek i dziesiątków plemion koczowniczych. Obraz ten dodatkowo mącili Osmanowie starający się utrzymać swe wpływy w Mekce i Medynie, świętych miastach islamu.

Autor: Philippe Dupont

Tytuł: Pamiętniki historyi życia i czynów Jana III Sobieskiego

WYDAWNICTWO: MUZEUM PAŁAC W WILANOWIE

JAN III SOBIESKI À LA FRANÇAISE

Pamięć ludzka bywa krótka. Przebieg dramatycznej obrony Wiednia przed armią turecką wezyra Kara Mustafy i brawurową odsiecz Jana III Sobieskiego w 1683 roku z zapartym tchem śledziła niemal cała Europa – m.in. dzięki wprawnie prowadzonej propagandzie polskiego króla – jednak nie upłynęło dużo wody w Wiśle, a wiedeńska wiktoria została zapomniana. W 1699 roku,  trzy lata po śmierci Sobieskiego, François Paulin Dalairac opublikował w Paryżu i Amsterdamie dzieło niezbyt przychylne władcy i Rzeczypospolitej Les anecdotes de Pologne, ou mémoires secrets du règne de Jean Sobieski III du nom.

Autor: J. E. Kaufmann, H. W Kaufmann, Robert M. Jurga

Tytuł: Fortyfikacje Trzeciej Rzeszy

WYDAWNICTWO: DOM WYDAWNICZY REBIS

LIMES HITLERA

Fortyfikacje Trzeciej Rzeszy autorstwa amerykańskiego małżeństwa Kaufmannów to pierwsza monografia w wyczerpujący sposób opisująca wszystkie umocnienia państwa Hitlera zbudowane w latach 1933 – 1945. Podróż po betonowo–pancernym świecie architectura militaris rozpoczynamy od poznania jeszcze kaiserowskich koncepcji festen budowanych od lat dziewięćdziesiątych XIX wieku, aby zakończyć na masowo wytwarzanych tzw. kochbunkrach z lat 1944 – 1945.

Autor: Edward J. Erikson

Tytuł: Gallipoli i Bliski Wschód 1914  1918. Od Dardaneli do Mezopotamii

WYDAWNICTWO: DOM WYDAWNICZY REBIS

OSTATNIA WOJNA IMPERIUM

Gdy w listopadzie 1914 roku Turcja przystępowała do wojny po stronie państw centralnych, niewielu spodziewało się, że wytrwać dłużej niż kilka miesięcy. Niedawno, podczas pierwszej wojny bałkańskiej, utraciła resztki europejskich posiadłości, z ledwością utrzymując pozycję pod Istambułem. Bułgarski car Ferdynand już szykował się na uroczysty wjazd do Carogrodu. Wydawać się mogło, że odcięta od sojuszników i wystawiona na uderzenia potężnych wrogów: Wielkiej Brytanii, Francji czy Rosji, rozrywana politycznymi i etnicznymi waśniami  rozsypie się jak domek kart. Musiała bowiem stawić im czoło na kilku frontach: na Kaukazie, w Mezopotamii, na pograniczu palestyńsko-egipskim czy wreszcie w cieśninach czarnomorskich. Wysoki rangą brytyjski oficer sztabowy nie bez pogardy pisał w 1913 roku: Armia turecka nie jest poważną nowoczesna armią […] Ma fatalne dowództwo, fatalnych oficerów i chodzi w łachmanach.

Autor: Jason Lutes

Tytuł: Berlin - Miasto dymu

wydawnictwo: Kultura Gniewu

Sukces pierwszej części spowodował wydanie kontynuacji powieści graficznej Jasona Lutesa. Berlin - Miasto dymu przenosi czytelników w gorący czas przed i po wybuchu Wielkiego Kryzysu w 1929 r.

Autor: Hergé

Tytuł: Przygody Tintina, reportera „Petit Vingtième”, w kraju Sowietów. Tintin w Kongo

WYDAWNICTWO: EGMONT

PERYPETIE SPRYTNEGO BELGA

Przygody najsłynniejszego Belga (czy raczej Walona) – obecnie sfilmowane przez Spielberga – zapoczątkował Hergé komiksem przed 80 laty. Jakoś długo Tintin nie mógł zagościć nad Wisłą, ale dziś zbiorcze edycje w twardych obwolutach i przystępnej cenie podbijają serca wielbibieli klasyki komiksowej. Teraz pojawił się tom z perypetiami bohatera w ZRRR i Kongo.

Szczególnie pierwsza opowieść jest przepysznym przykładem kształtowania się nowoczesnego komiksu, eksponującego przełomowową ideę ligne (rezygnacji z cieni). Ten debiutancki obrazkowy serial „Przygody Tintina, reportera »Petit Vingtième«, w kraju Sowietów” był drukowany w dziecięcym dodatku katolickiej gazety „Le Vingtième Siècle” księdza Norberta Walleza. Tintin miał wyruszyć na wschód z Brukseli w styczniu 1929 roku. Nie spodobało się to sowieckiej policji politycznej GPU. Ten wstrętny mały burżuj nie może się dostać do Rosji! - co zapowiadało liczne zamachy na życie sprytnego dziennikarza oraz jego wiernego psa Milusia. Obaj oczywiście przeżyli, przy okazji ukazując czytelnikom potiomkinowski charakter sowieckiej industrializacji, sterowany odgórnie głód czy władzę rad zdominowanych prze komunistów.

Autor: Sylvain Savoia, Marzena Sowa

Tytuł: Marzi. Nie ma wolności bez solidarności

WYDAWNICTWO: EGMONT

KONIEC PEWNEGO SYSTEMU

Trzeci tom przygód córki robotnika z Huty Stalowa Wola to dzieło przywołujące przełomowy okres wydostawania się Polaków z peerelowskich miazmatów i czasu nadziei związanego z nadejściem wolnej Polski.

Autor: Jerzy Kochanowski

Tytuł: Tylnymi drzwiami. „Czarny rynek” w Polsce 1944 - 1989

WYDAWNICTWO: Neriton & Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

RÓŻNE KOLORY RYNKU

Czarny rynek, alternatywa dla oficjalnych kanałów handlowych, istniał od narodzin wymiany towarowo-pieniężnej. Rewolucja francuska, wojna secesyjna albo pierwsza wojna światowa były laboratorium czarnorynkowym, gdzie wypracowano strategie skutecznie rozwijane później. Szybko okazało się, iż działania państwa zmierzające do ograniczenia czarnego rynku (np. prohibicja w USA) są nieskuteczne. W najnowszej książce Jerzy Kochanowski dowodzi, że nie inaczej było w powojennej Polsce. Polem doświadczalnym kształtującym czarnorynkowe fundamenty była druga wojna światowa, a okupacyjny czarny rynek płynnie i błyskawicznie dostosował się do nowej rzeczywistości, zarówno politycznej, społecznej, jak i gospodarczej.

Wbrew pozorom zdefiniowanie czarnego rynku nastręcza wiele trudności. W Polsce powstał nie w wyniku oporu wobec władzy, ale w rezultacie niedoborów. Legislacja antyspekulacyjna, powoływanie specjalnych komisji do walki z czarnym rynkiem (1945, 1957, 1981) i inne zabiegi mające na celu ograniczenie zakresu zjawiska pomimo doraźnych efektów na dłuższą metę były nieskuteczne. Efekt często był odwrotny. Działania decydentów stawały się rodzajem planszy do swoistej gry między władzą a społeczeństwem. Pierwsza dysponowała nie tylko większą liczbą figur, ale i sama ustalała zasady, zmieniając je zresztą dowolnie podczas rozgrywki. [...] gracze po drugiej stronie wykazali się większą kreatywnością, refleksem, zdolnością dostosowania się. Wynik tej rozgrywki był łatwy do przewidzenia. Tym bardziej że doświadczanie czarnego rynku, a więc sytuacja, kiedy niedobór jest wywołany przez sztuczne manipulacje podażą i popytem przy jednoczesnym pojawieniu się olbrzymiej skali zysków, był udziałem praktycznie wszystkich obywateli PRL. Jednak w książce Kochanowskiego nie znajdziemy arbitralnych sądów. Rzeczywistość wymuszała pewne zachowania, społeczeństwo zaś, chcąc nie chcąc, musiało się włączyć do czarnorynkowej rozgrywki, nie zawsze stojąc na przegranej pozycji.

Autor: Leon Popek

Tytuł: Ostrówki: wołyńskie ludobójstwo

WYDAWNICTWO: OFICYNA WYDAWNICZA RYTM

PAMIĘĆ PRZYWRÓCONA

Pamięć o człowieku nie umiera wraz z nim. Żyje we wszystkim, co po sobie zostawił, w jego materialnej i duchowej spuściźnie. Ostrówki i Wola Ostrowiecka, dwie wołyńskie wioski o prawie czterechsetletniej historii, przestały istnieć 30 sierpnia 1943 roku, w zaledwie kilka godzin. Wraz z większością mieszkańców.

W wyniku napadu oddziałów UPA i okolicznych ukraińskich chłopów śmierć poniosło wówczas co najmniej 1050 Polaków, co stanowiło blisko 80 proc. mieszkańców parafii Ostrówki. Jedni ginęli od ciosu siekiery lub młotka, inni od karabinowej kuli, jeszcze innych zakłuto bagnetami lub żywcem spalono w budynku szkoły. Opuszczone domostwa obrabowano i puszczono z dymem. Pozostał zdewastowany cmentarz i mogiły zabitych.

Autor: Simon Jones

Tytuł: Wojna pod ziemią 1914 – 1918

WYDAWNICTWO: WYDAWNICTWO REPLIKA

SZCZURZA WOJNA

Simon Jones, angielski historyk wojskowości z Royal Engineers Museum, pokusił się o analizę i ocenę skuteczności działań saperów i minerów w czasie pierwszej wojny światowej. W książce – mimo popularnonaukowego charakteru – umieszczono obszerną bibliografię, a tekst zawiera liczne wypisy z dokumentów brygad, pułków i batalionów. To oficjalne, sztabowe przedstawienie Wielkiej Wojny, toczącej się niejednokrotnie kilkadziesiąt metrów pod ziemią, uzupełniają wspomnienia jej uczestników oraz wstrząsające fragmenty pamiętników pisanych bez patosu, na bieżąco, a odnalezionych w zdobytych transzejach, schronach i tunelach.

Autor: Cezary K. Święcicki

Tytuł: Kultura piśmienna w Polsce średniowiecznej X - XII wieku

WYDAWNICTWO: WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO

CO ZA PIASTÓW PISANO

Praca, jak sugeruje tytuł, ma całościowo przedstawić zachowany dorobek wczesnośredniowiecznych  „pisarzy” związanych z dworem piastowskim. W tym celu Cezary K. Święcicki podzielił ją na trzy rozdziały, opisując kolejno piśmiennictwo X, XI i XII wieku (w osobnych podrozdziałach pojawiają się rozważania poświęcone Dagome iudex, twórczości Brunona z Kwerfurtu czy rękopisom benedyktynów lubińskich). Przy każdym opisywanym dziele  skrótowo przybliża życie i twórczość autora, a jeśli go nie znamy, hipotezy dotyczące autorstwa lub środowiska, w jakim przekaz powstał. Następnie zaś encyklopedycznie przedstawia źródło. Czwarty rozdział traktuje o epigrafice oraz kancelarii książęcej i dokumentach wczesnego średniowiecza. Generalnie mamy do czynienia z czymś w rodzaju vademecum.

Autor: Victor Turner

Tytuł: Proces rytualny. Struktura i antystruktura

WYDAWNICTWO: PIW

RYTUAŁ A SPOŁECZEŃSTWO

 Victor Turner (1920 - 1983) to jeden z najbardziej wpływowych antropologów współczesnej humanistyki. Chociaż jego zainteresowania badawcze dotyczyły głównie antropologii społecznej, etnografii, antropologii widowisk i religioznawstwa, ustalenia teoretyczne zawarte w jego pracach były i są wykorzystywane także w innych dyscyplinach nauk społecznych. Do najważniejszych osiągnięć należy zbadanie związku między rytuałem a przemianami struktury danej społeczności. Punktem wyjścia dla Turnera była teoria trójfazowości obrzędów przejścia Arnolda van Gennepa, według której rytuały składają się z sekwencji wyłączenia jednostki ze społeczności, okresu przejściowego oraz etapu włączenia do społeczności uczestnika, który nabył w tym procesie nowe cechy. Szkocki badacz przejął od van Gennepa nazwę „liminalny” (od łac. limen – próg) na określenie środkowego etapu rytów przejścia. Oryginalnym wkładem Turnera była analiza symboliczna i społeczna fazy liminalnej. Tej problematyce poświęcił książkę Proces rytualny wydaną w 1969 roku.

Autor: Muzeum Powstania Warszawskiego-Wydawnictwo Egmont

Tytuł: Powstanie 44. Antologia prac konkursowych 2010 - Morowe panny

POWSTANIE KOBIET

Trzecia edycja konkursu „Powstanie ’44 w komiksie” zaowocowała antologią, obejmującą sześć prac nagrodzonych i wyróżnionych oraz 12 komiksów wybranych do druku. Wśród laureatów przeważali profesjonaliści, a zwycięzcy Ernesto Gonzales i Grzegorz Janusz należą do czołówki polskich twórców komiksów. Tym razem zadaniem konkursowiczów było ukazanie losów kobiet w czasie powstania warszawskiego.

Autor: Christian Ingrao

Tytuł: Czarni myśliwi – Brygada Dirlewangera

Wydawnictwo: Czarne

Książka Christiana Ingrao „Czarni myśliwi – Brygada Dirlewangera”  zainicjowała nową serię poświęconą przeszłości Historia/Historie. Wybór polskiego wydawcy padł na pracę francuskiego historyka, wykazującego niekonwencjonalne podejście do kwestii działań SS-Sonderkommando Dirlewanger w ramach „Bandenbekämpfung”. Dyrektor paryskiego Institut d’Histoire du Temps Présent (IHTP) jest zwolennikiem bujnie rozwijającej nowej nauki – antropologii historycznej. Autor postanowił zgłębić wnętrze i świadomość Oskara Dirlewangera, a zarazem przeanalizować utożsamienie bezwzględnego zwalczania partyzantów z archetypicznym pojmowaniem przez Europejczyków świata łowieckiego, zdobyczy i łupów.

Autor: Mariusz Borowiak

Tytuł: Admirał Unrug 1884-1973

Wydawnictwo Alma-Press 2009

Poprawione wydanie biografii dowódcy przedwojennej Marynarki Wojennej - kontradmirała Józefa Unruga to hołd Mariusza Borowiaka dla tego polskiego oficera, który zapomniał 1 września 1939 r. języka niemieckiego. Autor opisuje jak to lektury młodości przyczyniły się do wyboru drogi życiowej przez potomka szlachty saskiej i wielkopolskiej. Borowiakowi udało się odtworzyć służbę Unruga w Kaiserliche Marine i fakt odznaczenia Krzyżem Żelaznym kl. I i II za służbę na U-Bootach. Opis autorski uzupełniają dokumenty, prace, artykuły i projekty (w tym pierwszy chronologicznie plan budowy Gdyni) autorstwa Unruga. Dużą rolę w biografii odgrywają wspomnienia współpracowników admirała i korespondencja z jego synem Horacym. Dlatego wszelkie negatywne oceny działalności Unruga awansowanego po wojnie do stopnia wiceadmirała sprowadzały się do cytatów innych autorów, krytycznie odnoszących do admiralskiego dowodzenia w 1939 r. okrętami i obroną Helu.

HJK

Mariusz Borowiak

Admirał Unrug 1884-1973

Wydawnictwo Alma-Press 2009s

Autor: Mariusz Borowiak

Tytuł: Mała flota bez mitów

Wydawnictwo Alma-Press 2010

Autor znany wielbicielom literatury marynistycznej - przerobił swoje dwutomowe opus magnum - „Mała flota bez mitów” na nowe wydanie, łaczące się w całość z „Plamami na banderze”. Borowiak zaprezentował trudne epizody w dziejów Polskiej Marynarki Wojennej, które odbrązowiają nieco jej heroiczne czyny. Ta szczera do bólu praca przypomina o faktycznym przebiegu samozatopienia Flotylli Pińskiej czy mordów na braci marynarskiej w Mokranach i Katyniu. Sensacyjnie brzmi opowieść o przewerbowaniu przez Anglików polskiego „agenta nr 1” – Jerzego Iwanowa-Szajnowicza – który... zdefraudował fundusze II Oddziału SG WP. Podobnie wyssane z palca boje i sukcesy OORP „Garland” i „Sokół” na Morzu Śródziemnym to tylko niektóre z rozdziałów, rewidujących ustalenia Kosiarza, Pertka czy Dyskanta. Powstanie tej monografii było możliwe wykorzystaniu - cytowanych w przypisach - archiwaliów z londyńskiego Instytutu im. Sikorskiego, stanfordzkiego Hoover Institution, jak i bogatego zbioru relacji uczestników opisywanych wydarzeń. Praca warta uwagi, choć do pełni zachwytu brakuje indeksów.

HJK

Mariusz Borowiak

Mała flota bez mitów

Wydawnictwo Alma-Press 2010

Autor: Lidia Michalska-Bracha

Tytuł: Między pamięcią a historiografią. Lwowskie debaty o powstaniu styczniowym (1864 - 1939)

Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, Kielce 2011

LWÓW PAMIĘTAŁ O POWSTANIU

Powstanie styczniowe było jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w polskiej historii. Nieprzygotowany zryw zbrojny przekształcił się w prawie dwuletnią wojnę partyzancką, która objęła zasięgiem Królestwo Polskie i znaczne obszary guberni zachodnich imperium carów. Jej skutki to nie tylko dotkliwa klęska, ale także przyspieszenie tempa zmian w polskim społeczeństwie. To również indywidualna i zbiorowa pamięć, która miała o wiele większy zasięg, niż wynikałoby to z liczby walczących z zaborcą. Zaangażowane w powstanie były szerokie kręgi społeczeństwa, choć prawda, że aż nader często wbrew swej woli.

Autor: Aleksander Topolski

Tytuł: Biez wodki. Moje wojenne przeżycia w Rosji

Wydawnictwo: Dom Wydawniczy Rebis, Warszawa 2011

BIEZ WODKI NIE RAZBIERIOSZ

We wrześniu 1939 roku Aleksander Topolski miał 16 lat. Mimo tak młodego wieku został powołany do służby wojskowej w straży granicznej. Strzegł granicy z Rumunią. Niestety, po 17 września nie ewakuował się z kraju, licząc na to, że Sowieci nie będą zaprzątać sobie głowy młokosem. Kiedy wreszcie zdecydował się na przekroczenie granicy (znając okolicę, był przewodnikiem grupy oficerów, którzy przez Rumunię chcieli się przedostać do Francji), dostał się do sowieckiej niewoli. W łagrach spędził następne dwa lata. Po zwolnieniu w 1941 roku wstąpił do formującej się w ZSRR armii polskiej gen. Andersa, z nią przebył cały szlak przez Azję Środkową i Bliski Wschód do Włoch. Po wojnie pozostał na emigracji. Swoje przeżycia z wojennej tułaczki spisał dopiero po latach, jednak nie czyni ich to mniej interesującymi. Mamy tu np. barwny i przenikliwy opis życia w ZSRR na początku lat czterdziestych, zwłaszcza świata łagrowego i przestępczego.

Autor: R. Malcolm Errington

Tytuł: Historia świata hellenistycznego, 323 - 30 p.n.e.

Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010

PODRĘCZNIK DO CZYTANIA

Polski czytelnik chcący poznawać dzieje czasów hellenistycznych jest w sytuacji błogosławionej, przynajmniej gdy idzie o próby syntezy czy portrety epoki. Obok prac oryginalnych, pisanych przez najwybitniejszych krajowych specjalistów (przed wojną Tadeusz Wałek-Czernecki, po niej Anna Świderkówna i Ewa Wipszycka wraz z Benedetto Bravo) pojawiały się przekłady prac najlepszych anglosaskich znawców cywilizacji hellenistycznej (William Tarn, Frank Walbank). Tym razem do rąk polskiej publiczności trafia książka innego znakomitego brytyjskiego uczonego parającego się dziejami hellenizmu, przez wiele lat profesora historii starożytnej w niemieckim Marburgu, Roberta Malcolma Erringtona.

Autor: Peter From

Tytuł: Klęska pod Połtawą. Kampania Karola XII w Rosji w latach 1707 – 1709

Wydawnictwo: Inforteditions, Zabrze 2010

UPADEK SZWEDZKIEGO IMPERIUM

Omawiana książka ukazała się w polskim tłumaczeniu trzy lata po publikacji szwedzkiego oryginału. Jej autor nie jest profesjonalnym historykiem, lecz informatykiem i pisarzem. Choć historią zajmuje się jedynie hobbystycznie, opublikował trzy książki poświęcone burzliwym dziejom Karola XII: Śmierć Karola XII (2005), Klęska pod Połtawą (2007), Karol XII w Turcji (2009). Jest również przewodniczącym Szwedzkiego Towarzystwa Badań Historycznych oraz autorem wielu artykułów dotyczących Karola XII i Szwecji okresu mocarstwowości opublikowanych w Internecie.

From nie ogranicza się do opisu bitwy połtawskiej, lecz obszernie przedstawia kampanię przeciw Rosji, w tym bitwy pod Leśną (czerwiec 1708) i Hołowczynem (lipiec 1708). Tytułowej bitwie pod Połtawą poświęcono 55 stron (razem z rozdziałem na temat oblężenia Połtawy − 81).

Autor: Barbara Szordykowska

Tytuł: Historia Finlandii

Wydawnictwo: TRIO, Warszawa 2011

 Opus magnum o Finlandii

Dwa lata temu zbiór szkiców o Islandii, rok temu dzieje (dwudziestowiecznej) Danii, dziś historia Finlandii – co byśmy zrobili bez wydawnictwa TRIO? Wydając dzieło gdańskiej badaczki, wypełniło ono w polskiej historiografii kolejną istotną lukę. Dla Barbary Szordykowskiej, specjalistki od stosunków fińsko-rosyjskich za czasów carskiego panowania, książka ta stanowi opus magnum.

Autor: Wojciech Morawski

Tytuł: Dzieje gospodarcze Polski

Wydawnictwo: Difin,Warszawa 2011

CIEKAWIE O GOSPODARCE

Dzieje gospodarcze nie cieszą się popularnością czytelników i studentów, a ostatnio nie mają też wielu badaczy wśród historyków. Choć realia życia potwierdzają słuszność niegdysiejszego hasła wyborczego Billa Clintona „Gospodarka głupcze”, nie przekłada się to na liczbę przystępnie napisanych monografii i syntez. Przyczyniło si ę do tego m.in. odejście lub ograniczenie aktywności pisarskiej wielkich magów tej gałęzi wiedzy, umiejących zajmująco pisać o dziejach gospodarczych, takich jak Fernand Braudel, czy David S. Landes. Z kolei akademicka „nowa historia gospodarcza” (new economic history) jest zbyt zapatrzona w liczby i modele, a zarazem nazbyt oderwana od empirii, by kogokolwiek zainteresować, poza fanatykami i profesjonalnymi ekonometrykami. Rzecz jasna, studenci kierunków ekonomicznych i historycznych muszą coś czytać i z czegoś się uczyć, stąd też raz na jakiś czas na rynku pojawia się nowa synteza dziejów gospodarczych Polski.

Wojciech Morawski, profesor w Szkole Głównej Handlowej, wybitny znawca dziejów polskiej i powszechnej bankowości, stawia sobie bardziej ambitne cele niż tylko dostarczenie studentom podstawowego kwantum wiedzy. Już we wstępie deklaruje, że będzie przedstawiał dzieje gospodarcze obiektywnie, bez podporządkowywania wywodu i cezur chronologicznych przyjętej z góry koncepcji historiozoficznej, dążyć będzie do spersonalizowania narracji oraz do ukazania związków między dziejami gospodarczymi a rozwojem społeczeństwa i kultury.

Autor: Stanisław Zenon Zakrzewski

Tytuł: Na wozie i pod wozem. Autobiografia oficera wywiadowczego „dwójki” lata 1890 – 1945

Wydawnictwo: Cinderella Books, Warszawa 2010

WSPOMNIENIA DZIARSKIEGO DWÓJKARZA

Recenzję można by zawrzeć w jednym zdaniu – było byczo. Stanisław Zenon Zakrzewski jest człowiekiem, który w każdej sytuacji sobie radził, i ta sytuacja zasadniczo odbiega od tonu wielu pamiętników z czasów obu wojen światowych i Drugiej Rzeczypospolitej. W okresie pierwszej wojny służył w armii niemieckiej, w oddziałach bawarskich i jego reminiscencje odbiegają zarówno od wizji okopowego piekła nakreślonej przez Remarque’a, jak i prześmiewczych Przygód dobrego wojaka Szwejka Haška. Najbliżej im chyba do konwencji znanej powieści i filmu CK Dezerterzy. W każdym razie autor kładzie nacisk na spryt, cwaniactwo, umiejętność odnalezienia się w każdej sytuacji.

Autor: Wolfram Wette

Tytuł: Wehrmacht. Mity i rzeczywistość

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego

Książka Wolframa Wettego "Wehrmacht. Mity i rzeczywistość" to rzadka na rynku polskim możliwość zetknięcia się z solidną pozycją historyczną. Praca została napisana niejako pod prąd oczekiwań establishmentu i elit niemieckich, które kreują nową politykę niemiecką, zakładającą promowanie jedynie tych epizodów historii, w których Niemcy są prezentowani coraz częściej jako ofiary. Per analogiae zmagania historyków niemieckich skupionych wokół prof. Manfreda Messerschmidta i ich próby opisania niemieckiej prawdy spotykały się z zastrzeżeniami.

Autor: Hubert Mordawski

Tytuł: Siły powietrzne w I wojnie światowej

Wyd. Dolnośląskie

Książka płk. Huberta Mordawskiego Siły powietrzne w I wojnie światowej jest pierwszą publikacją w języku polskim, poświęconą działaniom lotnictwa w czasie konfliktu 1914-1918. Oczywiście, jeśli nie weźmiemy pod uwagę publikacji z serii Biblioteki Skrzydlatej Polski o samolotach myśliwskich i bombowych, walczących w Wielkiej Wojnie.

Autor: scen. Jerome Charyn i rys. Francois Boucq

Tytuł: Czarcia morda

wyd. Egmont

Charyn i Boucq opowiedzieli fikcyjną historię w swoim komiksie Czarcie morda, ale historia zimnej wojny zna wiele przykładów podobnego szkolenie, które śledzimy na kartach komiksu. Fascynująca historia zawodowego mordercy KGB ledwie opiera się na autentycznych wątkach, ale mimo tego zawiera ogromny potencjał dramaturgiczny - będący gotowym pomysłem na film fabularny.

Autor: Władysław Bartoszewski

Tytuł: 1859 dni Warszawy

Wydawnictwo: Znak

Trzecie, częściowo uzupełnione i przejrzane wydanie klasycznej pozycji popularnonaukowej 1859 dni Warszawy Władysława Bartoszewskiego elektryzowało grono czytelnicze, podobnie jak inne publikacje tego autora w czasach komunistycznej cenzury. W dniu dzisiejszym ogromną wartością było przypomnienie opisu okupacyjnych losów nadwiślańskiej metropolii. Niewątpliwie opasły tom zadowoli czytelników spragnionych wiedzy o mrocznych czasach niemieckiej, narodowo-socjalistycznej okupacji Warszawy.

Autor: Garth Ennis

Tytuł: Wojenne opowieści

wyd. Mucha Comics

Autorskie posłowie Gartha Ennisa do komiksu Wojenne opowieści sygnalizuje, że przedstawione - historie, ktore właśnie przeczytaliście, to fikcja luźno oparta na faktach. Ów zabieg miał tłumaczyć brak autentycznych nazwisk, czy włączenie nie istniejącego HMS NIGHTINGALE do eskorty konwoju PQ-17 albo 655. pułku spadochronowego do 101. Airborne Division. Znamienity scenarzysta wybrał uznanych rysowników do zwizualizowania swoich pomysłów narracyjnych. Tylko niektóre z nich mogą być uznane za ciekawe!

Autor: Edward Kospath-Pawłowski

Tytuł: Chwała i zdrada - Wojsko Polskie na Wschodzie 1943-1945

Wydawnictwo Inicjał

Drugie zmienione i uzupełnione wydanie książki Edwarda Kospath-Pawłowskiego Chwała i zdrada. Wojsko Polskie na Wschodzie 1943-45 jest próbą przybliżenia losów i działań bojowych polskich jednostek wojskowych na froncie wschodnim. Po siedemnastu latach pojawiła się ponownie publikacja, która nadal straszy swoim językiem i sformułowaniami, nawiązującymi do minionej epoki. To tak jakby prof. Kospath-Pawłowski nie zauważył, że doszło do zmian społecznych po 1989 (czy nawet 1993, gdy pierwszy raz wydano tę książkę). A może doprowadził do reanimowania swego doktoratu obronionego w Wojskowym Instytucie Historycznym (WIH) Powstanie, organizacja i działania bojowe Wojska Polskiego w latach 1943-1945.

Autor: Michael Burleigh

Tytuł: III Rzesza. Nowa historia

Wydawnictwo: Znak

Po lekturze anglosaskich autorów przeciętnych (Beevor) lub słabych (Bellamy) - którzy zostali sprawnie wylansowani przez wydawnictwa - polski czytelnika ma szansę zetknąć z prawdziwą perłą współczesnej historiografii. Nazwisko autora również zaczyna się na B, ale Burleigh Michael konsekwentnie wyróżnia się od lat kilkunastu wśród anglosaskich historyków. Pierwsze polskie wydanie książki III Rzesza. Nowa historia dawno zniknęło z księgarni. Obecne wydanie powinno bez trudu znaleźć drogę do fascynatów krótkich dziejów Niemiec, zainfekowanych wirusem narodowego socjalizmu.

Autor: David Wingeate Pike

Tytuł: Hiszpania i Trzecia Rzesza

wydawnictwo: Bellona 

Praca znawcy tematyki hiszpańskiej Davida Wingeate Pike’a nawiązuje do modnego ostatnio atakowania generała Francisco Franco. Książka „Hiszpania i Trzecia Rzesza” rozpoczyna się od działań Legionu Condor w hiszpańskiej wojnie domowej, a jej narracja dociera aż do przekazania Caudillo przez autora swej wcześniejszej książki czyli do pierwszej połowy lat 70. XX wieku. 

Autor: Dennis Deletant

Tytuł: Rumunia zapomniany sojusznik Hitlera.

Wydawnictwo: Bellona

Praca Dennisa Deletanta „Rumunia zapomniany sojusznik Hitlera” opiera prawie całkowicie na kwerendach w waszyngtońskim Muzeum Holocaustu i w rumuńskich archiwach oraz opublikowanych po 1989 zbiorach dokumentów.

Autor: Alfonso Zapico

Tytuł: Cafe Budapeszt

wyd. Timof Comics

Komiks asturyjskiego autora Alfonso Zapico Cafe Budapeszt to narracja mocno osadzona w historii. Cały czas wyczuwalna jest kwestia Shoah poprzez retrospektywne ujęcia z udziałem matki lub opowieści Jechezkela Damjanicza.

Autor: Regis Loisel i Jean Louis Tripp

Tytuł: Skład główny

Wydawnictwo: Egmont

Prowincjonalny SKŁAD GŁÓWNY Regisa Loisela i Jeana-Louisa Trippa wdarł się na salony komiksu europejskiego. Dwaj doświadczeni twórcy francuskiego opowieści narysowanych stworzyli realistyczny cykl o zwykłych ludziach z kanadyjskiego Quebecu. Akcja rozgrywa się w latach 20. XX wieku.

Autor: Jason Lutes

Tytuł: Berlin, miasto kamieni

Wyd. Kultura Gniewu

Powieść graficzna amerykańskiego rysownika Jasona Lutesa – Berlin, miasto kamieni – to ponad 200-stronicowy komiks opowiadający o losach niemieckiej stolicy w burzliwych czasach Republiki Weimarskiej. Akcja została umieszczona w Berlinie w okresie od września 1928 r. do maja 1929 r., choć autor posługuje się licznymi retrospektywami.

Autor: Redakcja: Krzysztof Komorowski

Tytuł: Boje polskie 1939-1945. Przewodnik encyklopedyczny

Monumentalny tom "Bojów polskich 1939-1945. Przewodnika encyklopedycznego", zaopatrzony w solidną okładkę i wydrukowany na wysokiej jakości papierze, to księga, która przetrwa więcej niż statystyczna książka z papieru bezchlorowego. Liczący pięćset stron wolumin zawiera 151 haseł poświęconych wszystkim liczącym się bitwom, starciom i potyczkom Polaków walczących podczas II wojny światowej.

Autor: Jolanta Drużyńska i Stanisław M. Jankowski

Tytuł: Wyklęte życiorysy

"Wyklęte życiorysy" – tak zachęcająco brzmi tytuł książki, która przywołuje losy zapomnianych bohaterów drugiego szeregu, a nawet jednej "szarej" eminencji. Opisane w książce postacie to w większości żołnierze, którzy przez prawie półwiecze byli niewygodni dla rządów nomenklatury partyjnej i zasad cenzury prewencyjnej, obowiązujących do 1989r.

Autor: Zbiorowe

Tytuł: Wrzesień 1939. Wojsko Polskie 1935-1939

"Wrzesień 1939. Wojsko Polskie 1935-1939" to praca przybliżająca zabytki z przedwrześniowej epoki – mundury, oporządzenie, ekwipunek, znaki bojowe - sztandary, odznaki pułkowe czy uzbrojenie żołnierza polskiego. Zbiorowa publikacja została poświęcona zabytkom-pamiątkom z okresu do przegranej wojny niemiecko-polskiej w 1939 r.

Autor: Marcin Libicki, Piotr Libicki

Tytuł: Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu

Po "Dworach i pałacach wiejskich w Wielkopolsce" przyszła kolej na nową monografię Piotra i Marcina Libickich – "Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu". To efekt autorskiej fascynacji architekturą, która stała się materialnym świadectwem zaprzepaszczonej mocarstwowości Rzeczypospolitej. Nic tak jak dworek szlachecki czy pałac możnowładczy nie oddawał kulturotwórczej misji architektury. Autorzy w swej pracy, obok hołdu składanego architektonicznej doskonałości pałacu w Małej Wsi czy dworu w Nowej Suchej, głośno apelują o zainteresowanie się dramatycznym stanem pozostałych dworów na Mazowszu.

Autor: Patrycja Bukalska.

Tytuł: Rysiek z Kedywu. Niezwykłe losy Stanisława Aronsona.

wyd. Znak

Książka Rysiek z Kedywu Patrycji Bukalskiej jest pozycją wpisującą się w rozdział trudnych stosunków polsko-żydowskich, czego najlepszym dowodem jest pasjonujące życie tytułowego Ryśka, czyli Stanisława Aronsona. O tym wspaniałym człowieku można było wiele się dowiedzieć, czytając dwa lata temu w Biuletynie IPN wywiad przeprowadzony z nim przez Marcina Urynowicza. Książka Patrycji Bukalskiej częściowo rozszerza wątki poruszone wówczas na kilku stronach (ale nie wszystkie). Autorka zdecydowała się w swej pracy wykorzystać formę łączącą reportaż prasowy z elementami wspomnień głównego bohatera. W ten sposób narracja zyskała na dynamiczności, a fascynująca opowieść nie pozwala czytelnikowi oderwać się od lektury.

Autor: Kamil Sipowicz

Tytuł: Hipisi w PRL-u

Bunt młodych za głębokiej komuny stał się tematem bogato zilustrowanej książki Kamila Sipowicza "Hipisi w PRL-u". Jest to pierwsza pozycja na temat kontrkulturowej opozycji nie akceptującej szarzyzny "realnego socjalizmu". Sipowicz spisał historię zdecentralizowanego Ruchu bez przywódców, który zaistniał w Polsce na długo przed pojawieniem się struktur politycznej opozycji o zasięgu szerszym niż towarzystwa kanapowe lub kawiarniane.

Autor: Lech Królikowski, Krzysztof Oktabiński

Tytuł: Warszawa 1914-1920. Warszawa i okolice w latach walk o niepodległość i granice Rzeczypospolitej

Monografia Lecha Królikowskiego i Krzysztofa Oktabińskiego „Warszawa 1914-1920. Warszawa i okolice w latach walk o niepodległość i granice Rzeczypospolitej” uzupełnia skromną wiedzę o losach stolicy pod koniec zaborów i na początku niezawisłego bytu II Rzeczypospolitej. Książka została przygotowana z okazji jubileuszu 90-lecia odzyskania niepodległości, ale nie oznacza to, że straciła na swojej aktualności. Więcej - publikacja powinna stać się nieocenionym wizualnym vademecum dla varsavianistów, którzy mogą poznać stołeczne miasto sprzed jego drugowojennej zagłady i powojennego "dorżnięcia burżuazyjnej architektury".

Autor: Opracowanie zbiorowe pod red. W. Sienkiewicz

Tytuł: Wojna o wszystko. Opowieść o wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920

Wydawnictwo Demart

Dziewięćdziesiąta rocznica zadania bolszewikom decydujących klęsk przez WP podczas ich pochodu po trupie Polski stała się pretekstem dla upamiętnienia chwalebnej przeszłości pod  postacią woluminu Wojna o wszystko. Opowieści o wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920. Grono autorów związanych z Muzeum Wojska Polskiego nadało pozycji charakter przewodnika po zawiłych zmaganiach z Rosją Sowiecką, ale co ciekawe również z Republiką Litwy i Ukraińską Republiką Ludową. Po wygranej z URL konflikt z Zachodnio-Ukraińską Republiką Ludową, zakończyło podpisanie antybolszewickiego przymierza, co ładnie podkreślił tytuł rozdziału Od wojny do sojuszu. Książka została opatrzona licznym materiałem ilustracyjnym, zdjęciowym oraz kartograficznym, co ułatwia z pewnością poznawanie realiów sprzed 90 lat. Jedynie Waldemar Rezmer opublikował swój rozdział o nienawiści litewsko-polsko wraz z przypisami na prawach artykułu naukowego. Jeden dokument źródłowy, szesnaście z zbiorów drukowanych dokumentów, dało możliwość zadziwienia poznaniem źródeł obecnej niechęci Litwinów i ich antypolskich fobii.

Autor: Mark Kurzem

Tytuł: Maskotka. Nazistowski sekret mojego żydowskiego ojca

Oksfordzki antropolog Mark Kurzem przypadkowo odkrył mroczną przeszłość swego ojca. Alex Kurzem dopiero na starość zdradził sekret ukrywany przez ponad 50 lat. Efektem jego zwierzeń oraz synowskiego śledztwa jest książka "Maskotka". Za wcześniejszymi peanami nad tą pozycją można stwierdzić, że opisane w książce życie jest "jedną z najbardziej zadziwiających historii drugiej wojny światowej".

Autor: Norman Davies

Tytuł: Europa walczy 1939-1945

wydawnictwo: SW Znak

Najnowszy tom Normana Daviesa Europa walczy 1939-1945. Nie takie proste zwycięstwo może okazać się zaskoczeniem dla fanów brytyjskiego profesora historii, który specjalizuje w losach Europy Wschodniej, a w szczególności Polski. Od dawna ten autor zdumiewa ilością publikowanych woluminów, które najczęściej okazywały się grubymi tomiszczami. I tym razem oksfordzki wykładowca na 632 stronach tworzy ciekawe teorie, dotyczące przebiegu II wojny światowej na starym kontynencie. Tym razem nowatorski sposób myślenia został przyćmiony przez ogromną liczbę błędów merytorycznych samego autora, a dodatkowo fatalnym tłumaczeniem z angielskiego, dokonanym przez Elżbietę Tabakowską.

Autor: Golo Mann

Tytuł: Niemieckie dzieje w XIX i XX wieku

wydawca: Wspólnota Kulturowa Borussia - Olsztyn 2007

Książka Golo (wł. Angelusa Gottfrieda Thomasa) Manna to dzieło wyrafinowane i niejednoznaczne. Wolumin wciąga objawieniem merytorycznego bogactwa autora, który potrafi przeflancować się w klasyka rewizjonizmu-rewanżyzmu i germańskiej megalomanii. Syn noblisty wykazuje się w Niemieckich dziejach w XIX i XX wieku talentem literackim oraz znajomością dziejów ojczystego kraju. Czytając poszczególne rozdziały, poznajemy skomplikowaną drogę Niemiec ku Hitlerowi (choć sam wolumin kończy się na rządach Adenauera) i o zgrozo tlącą się nienawiść cywilizacyjną do kwestii polskiej wciąż wzniecającej zamęt.

Autor: Leon Poliakov

Tytuł: Historia antysemityzmu t. 1 i 2

Leon Poliakov to autor monumentalnej, czterotomowej "Histoire de l’antisémitisme", która ukazywała się w latach 1955–1977, będąc podówczas pierwszą próbą całościowego ujęcia tematu antysemityzmu od starożytności do okresu międzywojennego (uzupełnionego o epizody z Szoa). Niedawno krakowskie wydawnictwo Universitas wydało skróconą, dwutomową wersję monografii pod tytułem "Historia antysemityzmu". W pierwszym jej tomie – "Epoka wiary" – Poliakov opisał okres od starożytności przed Chrystusem do schyłku nowożytności. Czterysta stron pisanego wykładu zostało poświęcone losom ludzkim na przestrzeni ponad 2000 lat. Drugą część, zatytułowaną "Epoka nauki", zajął opis zjawiska nienawiści rasowej i religijnej do Żydów aż po czasy Szoa, zasadniczo pominiętego przez Poliakova.

Autor: Tony Judt

Tytuł: Powojnie. Historia Europy od roku 1945

Amerykańsko-brytyjski historyk Tony Judt, jako autorytet w problematyce losów francuskiej lewicy intelektualnej, a zarazem dyrektor Remarque Institute w New York University, podjął się zadania wyjaśnienia Europy Ameryce. Owocem tej pracy stało się "Powojnie. Historia Europy od roku 1945", będące prawie tysiącstronicowym wykładem anglosaskiego historyka na temat losów podzielonego Starego Kontynentu.

Autor: François Bourgeon

Tytuł: Towarzysze zmierzchu

Akcja komiksu Towarzysze zmierzchu Françoisa Bourgeona rozgrywa się w połowie XIV wieku, gdy we Francji rozpoczynała się wojna stuletnia, po sromotnej hekatombie rycerstwa pod Crecy w 1346 roku. Autor często nawiązuje w kolejnych tomach do wydarzeń oraz walk angielsko–francuskich wprowadzanych sukcesywnie we wstawkach narracyjnych. Jego komiks to wspaniała uczta dla oka i od razu należałoby krzyczeć o więcej Bourgeona w Polsce.

Autor: John Lukacs

Tytuł: Czerwiec 1941. Hitler i Stalin

Amerykański historyk jako kolejny już naukowiec (po Bullocku czy Furecie) starał się wykazać w swoim krótkim opracowaniu porównawczym zbieżności dwóch totalitaryzmów – komunizmu, a w zasadzie socjalizmu internacjonalistycznego, i nazizmu, czyli narodowego socjalizmu. "Czerwiec 1941. Hitler i Stalin" został poświęcony relacjom łączącym Adolfa Hitlera i Józefa Stalina, od końca lata 1939 r. do początków lata 1941 r. Autor w swej niewielkiej objętościowo książeczce, którą przeczytać będą w stanie nawet przedstawiciele kultury obrazkowej, usiłuje wyjaśnić przyczyny wzajemnych fascynacji wspomnianych dyktatorów. Obaj przyczynili się do wybuchu II wojny światowej, lecz tylko jeden z nich został jednoznacznie potępiony, a jego system osądzony.

Autor: Steven Bach

Tytuł: Leni. Życie i twórczość Leni Riefenstahl

Steven Bach napisał pasjonującą biografię. Leni. Życie i twórczość Leni Riefenstahl ma tę dodatkową zaletę, że jej lektura niesamowicie wciąga czytelnika. Sukces tej książki związany jest z bohaterką, Leni Riefenstahl – aktorką kina przygodowego oraz demiurgiem kina propagandowego III Rzeszy. Zmysłowa, uzdolniona, wszechstronna, pilna i skrupulatna, dynamiczna, niestrudzona, żywotna (dożyła stu jeden lat), zaradna, potępiona, ukarana – stanowi wymarzony temat dla każdego biografa.

Autor: Robert Panek i Robert Pęczkowski

Tytuł: Henschel Hs 126

Tytułowy bohater książki Roberta Panka i Roberta Pęczkowskiego nie był samolotem tak szeroko rozreklamowanym jak Bf-109 czy "Stuka". Henschel Hs 126 nie był nawet popularny wśród żołnierzy, choć to im służył, dokonując taktycznego rozpoznania fotograficznego. Fascynatom lotnictwa samolot ten, który był ważnym elementem współpracy Luftwaffe z Wehrmachtem w trakcie Blitzkriegu, został przypomniany w książce o tytule "Henschel Hs 126".

Autor: Redakcja: Agnieszka Jaczyńska, Sławomir Poleszak,

Tytuł: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956

Wydany przez Instytut Pamięci Narodowej „Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956” to pozycja wyjątkowa. Nie dość, że jest to pierwsza książka koncentrująca się na rozmiarach powstania narodowego z lat 1944-1947 oraz polskiego ruchu oporu przeciwko komunistycznemu okupantowi, to w dodatku uświadamiająca obywateli wolnej Polski w zakresie wymienionych faktów. O antykomunistycznym podziemiu pisano dotychczas niewiele (wspomnijmy chociażby dwie pozycje o tym samym tytule – „Żołnierze wyklęci” autorstwa Jerzego Ślaskiego oraz album wydany przez Oficynę Wydawniczą Volumen we współpracy z Ligą Republikańską).

Autor: Csaba Becze

Tytuł: Magyar Steel. Hungarian AFVs of World War Two

Książka "Magyar Steel" Csaby Beczego jest publikacją wydaną przez polsko-brytyjskie wydanictwo Mushroom Model Publications w ramach cyklu Green Series. Mimo że jest to pozycja przygotowana z myślą o modelarzach redukcyjnych, to zawiera mnóstwo informacji o działaniach Węgrów na froncie wschodnim, przudatnych dla wszystkich interesujących się II wojną światową. Książkę wydano w języku angielskim.

Autor: Barbara Stanisławczyk

Tytuł: Czterdzieści twardych. Wojenne losy polaków i żydów – prawdziwe historie

Wydawać mogłoby się, że "Czterdzieści twardych" Barbary Stanisławczyk to typowa literatura opisująca Zagładę. Tymczasem na jej kartach odbijają się wszelkie kontrowersje, mające swe źródło w Szoa. Rewelacyjnie zarysowane drażliwe kwestie wpływają na przekaz książki, będącej zapisem wspomnień Sprawiedliwych Wśród Narodów. Często zapomina się o tysiącach "polskich" drzewek w Jad Waszem, przedkładając nad to argumenty dokumentujące "polski antysemityzm". Warto poświęcić czas na lekturę "Czterdzieści twardych", ponieważ książka ta uświadamia, jak wielu polskich chrześcijan zostało pozbawionych zaszczytnego tytułu, gdyż albo zginęli wraz ze świadkami swego heroizmu, albo szacowna instytucja nie przychyla się do wniosków pozbawionych stosownego potwierdzenia ze strony Ocalonego. Autorka ocenia, że prawdziwa liczba polskich Sprawiedliwych wynosi kilkakrotnie więcej niż szacuje się obecnie (oblicza się, że co najmniej od 300.000 do ok. 1.000.000 Polaków ratowało Żydów, przyjmując jednocześnie najniższą z przyjętych liczbę uratowanych na 30.000 osób wyznania mojżeszowego).

Autor: Alfred Price

Tytuł: Narzędzia mroku

Książka Alfreda Price_a "Narzędzia mroku" jest poświęcona mało eksponowanym wątkom wojny na płaszczyźnie radioelektronicznej. Rozwój stosunkowo młodej radiolokacji był stymulowany przebiegiem II wojny światowej. Nowy system rozpoznania pola walki przewyższał dotychczas stosowane precyzją, zakresem działania i przede wszystkim zasięgiem. Price prezentuje dramatyzm wysiłków, mających na celu uskutecznienie pierwocin radaru szybciej od wroga, a także opracowanie sposobów zakłócania i manipulowania, by zafałszować jego wyniki. Pasjonujący wyścig koncepcji inżynierów brytyjskich i niemieckich to przykład rywalizacji, mającej ocalić życie tysiącom żołnierzy i cywilów. Przechodzenie z fal metrowych na decymetrowe, a w końcu centymetrowe zapewniło Royal Navy sukces w walce z U-Bootami oraz dokładność samolotom Bomber Command w systematycznym niszczeniu niemieckich miast. Autor przypomina o kryptonimach Moonshine, Window, Düppel, Himmelbett.

Autor: Moebius i Jean-Michel Charlier

Tytuł: Blueberry t. I

W Polsce przed z górą pięcioma laty, 2002 – 2003 pojawiła się krótkotrwała szansa obcowania z pierwszymi albumami serii Blueberry, dzięki wydawnictwu Podsiedlik, Raniowski i S-ka (nie licząc jednego epizodu z podcyklu Młodość Blueberry’ego na łamach magazynu "Świat Komiksu"). Obecnie dwa epizody (w tym jeden dwuczęściowy) Blueberry_ego narysowane przez Jeana Girauda i napisane przez Jeana-Michela Charliera weszły w skład najnowszego albumu w egmontowej serii Plansze Europy.

Autor: Paul Carell

Tytuł: Spalona ziemia

„Spalona ziemia” to druga książka Paula Carella poświęcona zmaganiom na froncie wschodnim. Autor – były funkcjonariusz NSDAP – ze znawstwem opisuje wydarzenia, które pogrzebały mit Tysiącletniej Rzeszy. Mimo ponad 40 lat od premiery niektóre wnioski pozostają aktualne.

Autor: Simon Sebag Montefiore

Tytuł: Stalin – młode lata despoty

Autor monumentalnego dzieła „Stalin. Dwór czerwonego cara”, Simon Sebag Montefiore, dał się już poznać polskiemu czytelnikowi z jak najlepszej strony. Obecnie ponownie można rozkoszować się jego nową książką: „Stalin, młode lata despoty, zanim powstał dwór czerwonego cara”. Montefiore był jednym z zachodnich historyków, którzy potrafili wykorzystać krótkotrwałe otwarcie radzieckich archiwów na początku lat dziewięćdziesiątych. Na podobny temat, choć w szerszej perspektywie pisała w 1993 r. Anna Geifman w „Thou Shalt Kill: Revolutionary Terrorism in Russia 1894-1917”.

Autor: John O. Koehler

Tytuł: Chodzi o Papieża. Szpiedzy w Watykanie

Dwubiegunowy podział świata z okresu zimnej wojny charakteryzował się rywalizacją wojskową, społeczną i ideologiczną w niemal wszystkich rejonach globu. Niewidocznym elementem tej walki była działalność szpiegowska, częściowo ujawniona za sprawą fragmentarycznie odtajnionych rewelacji Gordijewskiego i Mitrochina. Watykan nie pozostawał bierny i po okresie Ostpolitik z czasów Jana XXIII i Pawła VI stanął w opozycji do komunistów. To za pontyfikatu Jana Pawła II nawiązał współpracę ze Stanami Zjednoczonymi. Na tym właśnie okresie koncentruje się książka Johna O. Koehlera „Chodzi o papieża. Szpiedzy w Watykanie”.

Autor: Piotr Głuchowski i Marcin Kowalski

Tytuł: Nie trzeba mnie zabijać

Dwóch reportażystów "Dużego Formatu", dodatku "Gazety Wyborczej", Piotr Głuchowski i Marcin Kowalski, opisało przypadek Aleksa Kurzema. Bohater "Maskotki" ponownie odtwarza swoją fascynującą biografię w książce "Nie trzeba mnie zabijać", którą uzupełnia półgodzinny film "Wszystko, by żyć", dołączony do książki na płycie DVD. Autorzy ściągnęli Kurzema z Australii, zapraszając staruszka na podróż po Polsce (a szkoda, że nie zaproponowali swemu bohaterowi wyprawy na Łotwę i Białoruś po przeleceniu przez niego kilkunastu tysięcy kilometrów). Dwaj dziennikarze ponownie opowiedzieli historię o powrocie pamięci lat wojennych, która zdefiniowała na nowo los człowieka, cudem ocalonego z Szoa.

Autor: Stephen Campbell

Tytuł: Police Battalions of the Third Reich

Historyczne kompendium autorstwa Stephena Campbella przypomina o zaangażowaniu niemieckiej policji w utrzymywanie narodowosocjalistycznego Neue Ordnung. "Police Battalions of the Third Reich" jest dokładnym spisem wszystkich batalionów policji, które pierwotnie były rekrutowane spośród Reichsdeutschów, czyli Niemców z obszaru III Rzeszy.

Autor: Mariusz Borowiak

Tytuł: Westerplatte. W obronie prawdy

W przyszłym roku mija okrągła rocznica rozpoczęcia II wojny światowej, która skazała na 60-letni niebyt niepodległą Polskę. Wszystko zaczęło się na Westerplatte, choć niektórzy wspominają o Wieluniu czy chociażby Mokrej. Symbolem polskiego heroizmu zajął się Mariusz Borowiak w opracowaniu "Westerplatte. W obronie prawdy". Peerelowska historiografia i sztuki piękne nadały znamiona mityczne temu miejscu, gdzie dwustu polskich żołnierzy broniło Wojskowej Składnicy Tranzytowej przed potęgą siły Niemców i ochotników spośród obywateli Wolnego Miasta Gdańska. Autor śmiało podważa znaczenie wydarzeń, które rozegrały się podczas tych długich siedmiu dni walki. W zasadzie zaprzecza obowiązującej dotychczas (i nadal wykładanej w szkołach) wersji wydarzeń.

Autor: Igort

Tytuł: 5 to liczba doskonała

Komiks włoski jest praktycznie w Polsce nieznany, mimo publikacji dzieł Manary, czy przygód Corto Maltese autorstwa Hugo Pratta. A przecież rysunkowe opowieści powstające na Półwyspie Apenińskim to jeden z filarów współczesnej sztuki komiksowej. Dzięki Kulturze Gniewu mamy szansę poznać ponadprzeciętne dzieło Igorta - 5 to liczba doskonała. Po kilku latach od wydania włoskiego pierwowzoru możemy napawać się dynamicznym komiksem, opisującym prywatną vendettę Peppina Lo Cicero, który usiłuje odpłacić za śmierć swego syna Antonina.

Autor: Mariusz Borowiak

Tytuł: Plamy na banderze

Książka Mariusza Borowiaka "Plamy na banderze" zrywa z dotychczasową tradycją opisu przeszłości Polskiej Marynarki Wojennej (PMW) utrzymaną w hurra-patriotycznej retoryce. Osoby wychowane na "Wielkich dniach Małej Floty" mogą poczuć się przynajmniej zakłopotane po lekturze zaprzeczającej marynistycznym dokonaniom chociażby takiego autora jak Jerzy Pertek.

Autor: Joachim Hoffmann

Tytuł: Rosyjscy sojusznicy Hitlera. Własow i jego armia

Książka niemieckiego historyka Joachima Hoffmanna "Rosyjscy sojusznicy Hitlera. Własow i jego armia" to podstawowa lektura omawiająca trudny epizod II wojny światowej, mianowicie problematykę antystalinowskiego ruchu współpracującego z III Rzeszą. Ten temat w języku polskim podejmują jeszcze: fatalnie przetłumaczona stara praca Thorwalda – "Iluzja: żołnierze radzieccy w armii Hitlera"; znacznie lepszej dysertacji Andrejewej – "Generał Własow i rosyjski ruch wyzwoleńczy" oraz wydana przed trzema laty znakomita monografia Jarosława Gdańskiego, "Zapomniani żołnierze Hitlera".

Autor: Grzegorz Hryciuk, Małgorzata Ruchniewicz, Bożena S

Tytuł: Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939-1959. Atlas ziem Polski

Zbiorowe wydawnictwo "Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939-1959. Atlas ziem Polski" to pierwsze opracowanie tego typu na temat „gorącej” obecnie problematyki historii migracji ludności na ziemiach Polski (a właściwie na ziemiach obejmujących prawie całe terytorium dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów). Grzegorz Hryciuk, Małgorzata Ruchniewicz, Bożena Szaynok i Andrzej Żbikowski w przystępny sposób ukazują skomplikowane procesy przemieszczania setek tysięcy ludzi w poprzednim stuleciu.

Autor: Philippe Masson

Tytuł: Armia Hitlera 1939-1945

Monografia „Armia Hitlera 1939-1945” to przykład wyśmienitej (mimo dwudziestolecia w obiegu) pracy warsztatowej francuskiego historyka, Philippe_a Massona. Autor w przystępny sposób odsłania złożoność wojennego organizmu, jakim pozostawał w dobie II wojny światowej Wehrmacht. Poprawione tłumaczenie oraz pokaźne dodatki przygotowane przez profesora Pawła Piotra Wieczorkiewicza całkowicie uzupełniają luki pierwszego polskiego wydania pod innym jeszcze tytułem: „Historia Wehrmachtu 1939-1945”.

Autor: Marjane Satrapi i Vincent Paronnaud

Tytuł: Persepolis

Pełnometrażowa fabuła animowana 2D w dobie konkurecji cyfrowej animacji trójwymiarowej staje się rzadkością. Tym bardziej radośniej należy powitać klasyczne dzieło rysunkowe – Persepolis. Film powstał podstawie komiksu Marjane Satrapi, która zresztą współreżyserowała z Vincentem Paronnaudem przeniesienie go na ekran.

Autor: John Lewis Gaddis

Tytuł: Zimna wojna. Historia podzielonego świata

Po Strategii powstrzymywania przyszła kolej na przybliżenie polskiemu czytelnikowi Zimnej wojny. Historii podzielonego świata. Obie pozycje, których autorem jest John Lewis Gaddis, pozwalają zrozumieć zawiłości konfliktu zimnowojennego. Niejednokrotnie zmagania Stanów Zjednoczonych i Związku Sowieckiego były bliskie przekształcenia się w realne uderzenia jądrowe.

Autor: John Lewis Gaddis

Tytuł: Strategie powstrzymywania.

Jak sam John Lewis Gaddis przyznaje, jego Strategie powstrzymywania to praca mająca na celu dokonanie uogólnień, dotyczących interpretacji polityki bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych. Ale ponad 500-stronicowe opracowanie trudno nazwać pozbawionym szczegółów.

Autor: Sigrid MacRae i Agostino von Hassell

Tytuł: Przymierze wrogów

Sensacyjnie brzmiący tytuł, „Przymierze wrogów”, uzupełniono o równie ekscytujący, widniejący na okładce podtytuł: „Tajemnice współpracy wywiadu amerykańskiego i niemieckiego podczas II wojny światowej”. W ten sposób autorzy złożyli hołd swojemu dziadkowi oraz setkom Niemców, którzy bezskutecznie usiłowali pozbawić Adolfa Hitlera władzy.

Autor: Will Eisner

Tytuł: Nowy Jork. Życie w wielkim mieście

Egmont nie odpuszcza w swojej komiksowej ofensywie, co miesiąc oszałamiając coraz to ciekawszymi propozycjami. Tym razem wydawnictwo opublikowało tom legendarnego współtwórcy sukcesu gatunku - Willa Eisnera. Jego poprzednia Umowa z Bogiem zniknęła z półek, osiągając zaporowe ceny w antykwariatach i na giełdach. Idąc za ciosem i sukcesem, pojawiło opasłe tomiszcze - Nowy Jork. Życie w wielkim mieście, zawierające krótkie formy mistrza powieści graficznej. Jak sam tytuł zdradza jest to forma nabożnego szacunku dla ogromnej aglomeracji, leżącej nad rzekami Hudson i East River, która tylko chwilami trafia na rozsławioną wcześniej Dropsy Avenue 55.

Autor: Adrian Weale

Tytuł: Renegaci. Anglicy w służbie Hitlera

Książka Renegaci. Anglicy w służbie Hitlera dość niedokładnie odnosi się do przywoływanych przez Weale_a tytułowych bohaterów. Niewielu jeńców z Brytyjskiej Wspólnoty Narodów udało się Niemcom skłonić do współpracy. Wartościujące oceny autora, sprzeczne z obiektywnym charakterem pracy historyka, wydają się niepokojące. Już część tytułu – Renegaci - zdradza stronniczy stosunek Weale_a do omawianej tematyki.

Autor: Mark Sołonin

Tytuł: 22 czerwca 1941, czyli jak zaczęła się Wielka Wojna Ojczyźniana

Autor książki „22 czerwca 1941” uważa się za rosyjskiego, nieprzepojonego wielkoruskim nacjonalizmem patriotę. Umiłowanie dla szczegółów pozwoliło Markowi Sołoninowi obalić powielane od dziesiątków lat mity (obecnie traktowane jako obiegową prawdę) o przyczynach bezprzykładnej klęski Armii Czerwonej. Sołonin przyjął za punkt honoru rozprawić się z kolejnymi kłamstwami, którymi mamili go nauczyciele w szkole. Odważnie i z retorycznym zacięciem analizuje krok po kroku wydarzenia pierwszych dni wojny w poszczególnych sektorach Frontu Wschodniego, udowadniając tym samym swoje racje.

Autor: Grzegorz Sołtysiak

Tytuł: Filmowy przewodnik po Warszawie

Filmowy przewodnik po Warszawie autorstwa Grzegorza Sołtysiaka to kolejna pozycja varsavianistyczna wydana przez Muzeum Powstania Warszawskiego. Album zabiera wielbicieli X Muzy w magiczną podróż śladami filmów, kręconych na ulicach polskiej stolicy.

Autor: Richard Rhodes

Tytuł: Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen.

Rhodes przybliżył w swej pracy Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen złowieszczy czas nazistowskiej ekspansji w Europie. Jest ona poświęcona funkcjonariuszom niemieckiej policji i SS, którzy zostali skierowani do morderczych Einsatzgruppen, likwidujących przeciwników politycznych na zapleczu walczącego Wehrmachtu.

Autor: Krzysztof Janicz, Tobiasz Piątkowski Janusz Wyrzyk

Tytuł: Pierwsza Brygada - 1 - Warszawski pacjent

W zasadzie recenzje Pierwszej Brygady mogą być tylko entuzjastyczne, chyba, że oceniający pierwszą część komiksu pt.: Warszawski pacjent okaże się być niebywałym ponurakiem, mizantropem czy człekiem wybitnie prostym.

Autor: Alejandro Jodorowsky i François Boucq

Tytuł: Bouncer

Kolejny z hitów Humanoids Publishing został wydany przez Egmont Polska – Bouncer. Oryginalnie pięciozeszytowa edycja komiksu Jodorowsky_ego i Bocque opublikowano w Polsce w jednym woluminie. Głównym, a zarazem tytułowym bohaterem jest jednoręki wykidajło – ochroniarz w klubie „Inferno Saloon”. Ten specyficznie okaleczony bohater (cecha charakterystyczna u Jodorowsky_ego) skupia w sobie opowieść o zemście, transformacji młodego kowboja w żądnego krwi rewolwerowca oraz poszukiwaniu przeklętego Oka Kaina. Scenarzysta nie zapomina o wątkach romantycznych, mających za zadanie skonfrontowanie miłości z ciemnymi cechami kształtującego się w XIX wieku narodu amerykańskiego.

Autor: P. Craig Russell

Tytuł: Pierścień Nibelunga

Sześć lat po premierowej edycji Dark Horse Comics polski czytelnik ma szansę podziwiać wagnerowską tetralogię Pierścień Nibelunga w komiksowej adaptacji P. Craiga Russella. To dzieło, uhonorowane Eisner Award, niewątpliwie przybliża, a wręcz zachęca fanów komiksu do zainteresowania się pierwowzorem operowym. Zresztą, jak dostrzega sam autor komiksu Pierścień Nibelunga, obie z wymienionych sztuk ujawniają podobieństwa alchemii artystycznego wyrazu. Opera, będąca mariażem muzyki i słów przypomina technologicznie połączenie obrazu i słowa w komiksie. Dzieło Wagnera było kontrowersyjne od samego początku. To ten niemiecki kompozytor przygotowywał podwaliny pod XX-wieczną rewolucyjną harmonikę. Przekształcenie klasycznych zasad komponowania było równoznaczne z przygotowywaniem publiczności do celowego dysonansu, triumfującego od czasów Święta wiosny Stravinsky_ego. Jednocześnie nowatorski Pierścień Nibelunga tkwi w XIX-wiecznej perspektywie świata, ujawniając elementy ideologicznego nacjonalizmu, rodzącego się w tamtych czasach. Wagner zafascynował odbiorców zmanipulowaną wizją, wykorzystującą teutońskie mity. Jego wysiłki przyniosły całkiem spore grono fascynatów, oddziaływując na Władcę pierścieni J.R.R. Tolkiena, The Wasteland T.S. Eliota, czy chociażby marvelowskiego Thora autorstwa Stana Lee i Jacka "King" Kirby_ego.

Autor: Andrzej Szwarc, Marek Urbański, Paweł Wieczorkiewi

Tytuł: Kto rządził Polską? Nowy poczet władców od początków do XXI wieku

Wykładowcy Instytutu Historii Uniwersytetu Warszawskiego napisali syntetyczne opracowanie Kto rządził Polską? Nowy poczet władców od początków do XXI wieku. Ta praca popularnonaukowa jest poświęcona wszystkim (prawie bez wyjątków) władcom, namiestnikom, politykom sprawującym kontrolę nad ziemiami polskimi. Naukowcy przedstawiają swą gruntowną wiedzę o przeszłości Polski w formie przystępnych felietonów, jednocześnie w przyswajalny sposób podając najnowszy stan badań.

Autor: Janusz Cisek

Tytuł: Piłsudski

Bogato ilustrowana biografia Piłsudski po raz kolejny potwierdza fascynacje historyczne autora, Janusza Ciska. To znawca podejmowanego tematu, czego dowodzą jego wcześniejsze publikacje. Wspólnie z Wacławem Jędrzejewiczem napisał wyczerpujące, dwutomowe Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego, po angielsku spopularyzował epizod walk z bolszewikami w opracowaniu Kosciuszko! We are here. American Pilots of the Kosciuszko Squadron in Defense of Poland 1919-1921. Tym razem Cisek zauroczy swą nową książką czytelników zapatrzonych w legendę człowieka, który cudem podźwignął Rzeczpospolitą z niebytu i stworzył nieformalną generację JP I, będącą nawiązaniem do popularnej obecnie generacji JP II.

Autor: Joachim Fest

Tytuł: Pytania bez odpowiedzi. Rozmowy z Albertem Speerem

Niedawno wydana po polsku miniaturka Joachima Festa Pytania bez odpowiedzi. Rozmowy z Albertem Speerem stanowi uzupełnienie wiedzy o III Rzeszy z perspektywy "architekta i zarządcy" tej dyktatury. Są to powojenne przemyślenia Speera, powstałe przy okazji redagowania jego Wspomnień i Spandauer Tagebücher.

Autor: Thomas Lane

Tytuł: Ofiary Stalina i Hitlera

Monografia naukowa Thomasa Lane_a Ofiary Stalina i Hitlera jest poświęcona zapomnianym ofiarom II wojny światowej. Arbitralne decyzje dwóch dyktatorów, Hitlera i Stalina, pozbawiły domów i egzystencji miliony osób. Skala społecznych przemian najdotkliwiej doświadczyła mieszkańców Europy Środkowej. Głównymi bohaterami są imigranci, czy też, jak sami siebie nazywali, uchodźcy z trzech państw nadbałtyckich, Estonii, Litwy, Łotwy, oraz z Polski.

Autor: Neil Gaiman i Dave McKean

Tytuł: Drastyczne przypadki

Drastyczne przypadki są debiutem duetu - Neil Gaiman i Dave McKean - który wywarł ogromny wpływ na transformację komiksu jako medium skierowanego do dorosłych. Po dekadach supremacji herosów pop-kultury, to oni pierwsi zwrócili uwagę nowej generacji twórców komiksów na historie bez superbohaterów, bez science-fiction i bez wyraźnych cech gatunkowych.

Autor: Michał Gałek, Jacek Grudzień, Maciej Jasiński, Bar

Tytuł: 11/11 = Niepodległość

Narodowe Centrum Kultury podjęło się wydania kolejnego komiksu, popularyzującego historię. Antologia 11/11=Niepodległość jest jednocześnie produkcją niestrudzonego popularyzatora komiksu Witolda Tkaczyka, któremu udało się skrzyknąć konkretną ekipę twórców.

Autor: Jan Tomasz Gross

Tytuł: Fear: Anti-Semitism in Poland after Auschwitz: An Essay in Historical Interpretation

Działania naukowe Jana T. Grossa koncentrują się na przypominaniu Polakom o ich przeszłości. Najpierw zajął się kwestiami okupacji niemieckiej w Polish society under German occupation: the Generalgouvernement, 1939-1944. Później przekopał archiwa Instytutu Hoovera i przypomniał o syberyjskiej gehennie Kresów Wschodnich w zbiorach War through children’s eyes: the Soviet occupation of Poland and the deportations, 1939-1941 i W czterdziestym nas matko na Sybir zesłali - Polska a Rosja 1939-42. Po braku sukcesów wydawniczych Gross zajął się zapomnianymi grzechami społeczności chrześcijańskiej, zamieszkującej Polskę. Najpierw wysunął oskarżenia w stosunku do ludności Podlasia w głośnej broszurze Sąsiedzi. Już wtedy wykazał bezsprzeczną winę Polaków z Jedwabnego, którzy brali udział w zbrodniach narodowo-socjalistycznej rewolucji antysemickiej Niemców (bez uszanowania odkryć Agnieszki Arnold, która przeszło dwa lata zmagała się z cenzurą w TVP Roberta Kwiatkowskiego). Casus Jedwabnego było jedynie preludium do nokautu historycznego, przygotowanego przez Grossa w 2006 roku.

Autor: Frank Miller

Tytuł: Ronin

Wreszcie polscy wielbiciele komiksu doczekali szansy lektury debiutanckiego komiksu Franka Millera. Tego autora nie trzeba przedstawiać fanom popkultury. Jego pierwszy autorski komiks Ronin powstał jako sześcioodcinkowa seria w latach 1983-84. Ten projekt zapowiadał mistrzowski poziom autora, który udowodnił, że potrafi więcej niż tylko adaptacje klasycznych przygód Darevila. Samodzielnie napisał scenariusz opowieści z pogranicza gatunków, podobnie jak narysował całą opowieść o samuraju-roninie.

Autor: Rafał Betlejewski, Grzegorz Janusz, Piotr Kowalski

Tytuł: Antologia komiksu 44

Po dwuletniej przygodzie z amatorskimi komiksami o Powstaniu Warszawskim doszło do zaprezentowania albumu, będącego prezentacją możliwości najlepszych polskich rysowników i scenarzystów. Antologia 44 powstała z inicjatywy Muzeum Powstania Warszawskiego, przy sprawowaniu artystycznego kierownictwa przez "Trusta". W skład 260-stronicowego wydania weszło 17 nowel o tematyce związanej z heroicznym zrywem sprzed kilkudziesięciu lat.

Autor: Steven Pressfield

Tytuł: Kampania afgańska

Steven Pressfield, autor Kampanii afgańskiej jest copywriterem, nauczycielem i scenarzystą. Wykorzystuje on modną od kilkudziesięciu lat formułę reportażu historycznego zapoczątkowaną przez Egipcjanina Sinuhe Miki Waltariego. Idąc jego śladem Pressfield zajął się nieco późniejszym okresem, zafascynowany cywilizacją starożytnej Grecji. Najpierw napisał Last of the Amazons o Tezeuszu, zaś w Polsce ukazały się wcześniej jego Ogniste wrota oraz biografia Aleksander Wielki.

Autor: Paul Carell

Tytuł: Operacja Barbarossa

Paul Carell (właściwie Paul Shmidt, szef służby prasowej Ribbentropa) opublikował w latach sześćdziesiątych książkę „Operacja «Barbarossa»”, która ponownie ukazuje się w języku polskim. Tym razem czytelnik otrzymuje wydanie w miękkiej okładce. Praca poświęcona jest kolosalnym zmaganiom ukazanym w mikro– i makroskali. Dzięki swojej wiedzy z czasów wojny oraz pozyskanym po wojnie materiałom autor mógł zaprezentować decyzje podejmowane w kwaterach głównych Hitlera, sztabach Grup Armii oraz poszczególnych armii. Nie poprzestał na tym, gdyż starał się zobrazować ofiarność niemieckiego Fritza w starciach z Iwanem (niemieckie określenie czerwonoarmistów), skupił się przy tym na zaangażowaniu oficerów i szeregowych na froncie wschodnim. Praca Carella potrafiła wydobyć zarówno dramatyzm walk w Rosji, jak i samej wojny (co przybliżył w cyklu swoich książek). Jako Niemiec emocjonalnie zaangażował się po stronie Ostheer, choć nie unika przedstawiania strony przeciwnej, robi to jednak głównie z perspektywy sowieckich trudności, błędów taktycznych i strategicznych. Wysiłek obok bohaterstwa to elementy przewijające się w „Operacji «Barbarossa»”.