Z krainy gasnącego słońca, tom 1, IV Korpus Pancerny SS w walkach o Warszawę, lipiec–listopad 1944

Douglas E. Nash

Literatura dotycząca jednostek Waffen SS cieszy się niesłabnącym powodzeniem. W omawianej monografii najciekawszy chyba jest wątek powstania warszawskiego, które wybuchło na zapleczu wielkiej bitwy pancernej.

Opis:

Z punktu widzenia dowództwa Wehrmachtu nie miało ono większego znaczenia, o ile nie przerywało linii komunikacyjnych przez mosty na Wiśle, i było traktowane jako operacja raczej policyjna niż wojskowa. Podobne wnioski przedstawiał Jerzy Kirchmayer w monografii Powstanie Warszawskie, obserwując wydarzenia od strony jednostek Armii Czerwonej. Nash dopowiada, że również dla IV KPanc. SS nie miało ono większego znaczenia. Czy jednak na pewno? Dywizja Pancerna SS „Totenkopf ” dysponowała7 sierpnia zaledwie 68 czołagami i działami samobieżnymi w tym tylko czterema Pz.Kpfw. VI Tiger, a w tym samym czasie powstanie w Warszawie tłumiły 22 pojazdy pancerne z improwizowanej kompanii tej jednostki, w tym sześć tygrysów. To jedna trzecia stanu – raczej niemało. Niemieckie dowództwo usiłowało wydobyć z walk ulicznych ciężkie Tigery, który były naprawione w Warszawie, a których rodzima dywizja nie posiadała na froncie - te jednak były przetrzymywane aż do połowy sierpnia 1944 . Tego Nash nie zauważył, poza tym, niejako sobie zaprzeczając, przedstawił skutki kapitulacji powstania jako wielką ulgę dla wszystkich jednostek 9. Armii.
Oprócz tego wątku autor szczegółowo opisuje bitwę pancerną między Okuniewem a Zegrzem, która doprowadziła do zagłady sowieckiego 3. KPanc. (28 lipca–6 sierpnia). W kolejnych bitwach obronnych walki trwały aż do końca listopada 1944 roku, po czym IV KPanc. SS został przerzucony na Węgry − walkom na tamtym froncie będzie poświęcony drugi tom monografii. Wisienką na torcie jest dokładny opis organizacji sztabu i jednostek wspomagających dowództwa korpusu pancernego, który w Waffen SS miał identyczny etat jak w Wehrmachcie. Dzięki temu jasne jest, kim był w sztabie oficer Ia, Ib, IVa czy O5.
PS: Niestety amerykański nie uwzględnił poniższych dokumentów niemieckich [zapis oryginalny]:
Tötungsverbrechen an den Einwohnern der Ortschaften Chszczowka, Pludy und Henrykow / Distrikt Warschau (Polen) durch deutsche Heeres- und Polizeieinheiten unter Leitung von F. Friedrich im August 1944
Ermittlungen wg. des Verdachts der Erschießung von polnischen Zivilisten am 2.8.1944 in Henrykow und Pelcowizna bei Warschau durch Angehörige einer unbekannten Panzereinheit.

Janusz Gaworski

dodano: 2022-07-22