Siódmy milion. Izrael – piętno zagłady
Tom Segev
Wydawnictwo Naukowe PWN
Segev zmierzył się w Siódmym milionie z emocjami płynącymi z Szoa i towarzyszącymi im polityczno-propagandowymi manipulacjami. Zdemaskował instrumentalne posługiwanie się Zagładą w Palestynie oraz Izraelu zarówno w trakcie wojny, jak i po jej zakończeniu. Wiele osób nie chciało uwierzyć w ujawnione przez autora fakty, oparte w przeważającej większości na dokumentach, pamiętnikach oraz ówczesnej prasie.
Opis:
Autor książki Tom Segev jest izraelskim badaczem zaliczanym do nieformalnej grupy tzw. nowych historyków. To oni, docierając w latach osiemdziesiątych do zamkniętych wcześniej archiwów państwowych, podważyli dotychczasową syjonistyczną wersję historii (czy raczej hagiografii) Izraela. Nikt do tej pory nie pisał w taki sposób o dziejach państwa żydowskiego i świadomości jego obywateli.
Siódmy milion. Izrael - piętno zagłady, wydany pierwszy raz w 1991 roku (polskie wydanie zostało uaktualnione do dzisiejszych czasów), przypomniał ciemne strony izraelskiej historii. Można go uznać za tamtejszy odpowiednik Jana T. Grossa, który podobnie wywołał wiele kontrowersji i skrajnych emocji w debacie publicznej - jednak izraelskiemu autorowi udało się wszechstronnie udowodnić swe tezy na źródłach drukowanych i niedrukowanych. Adwersarze zarzucali Segevowi również kłamstwa, choć samego autora bardziej zaskoczyła chęć rozdrapywania starych ran z czasów Szoa, a nie dyskusja o kwestiach zbiorowej pamięci i lekcjach płynących z Zagłady. Jak sam przyznaje, jego intencją nie jest moralizowanie, ale próba zrozumienia.
Narracja książki rozpoczyna się w czasach brytyjskiego mandatu w Palestynie (sprawowanego od 1920 roku) i jest kopalnią nieznanych faktów i epizodów z ostatnich 80 lat syjonizmu. Dowiadujemy się o negocjacjach i umowie Jiszuwu (ruchu żydowskich osadników w Palestynie) z Niemcami przed 1939 rokiem oraz dalszych relacjach z Trzecią Rzeszą w czasie wojny, braku reakcji Jiszuwu na ludobójstwo diaspory wschodnioeuropejskiej, chłodnym, jeśli nie wrogim, przyjęciu przymusowych emigrantów z Niemiec (pogardliwie zwanych Jeke) czy ocalonych z Zagłady.
Tom spinają dwie biografie ludzi ocalałych z Zagłady – jakże różniące się od siebie. Prolog wypełnia opowieść o transformacji Kacetnika (wł. Jehiela De-Nura), więźnia Auschwitz, a potem znanego pisarza izraelskiego eksponującego wątki Holokaustu, który wyzwolił się z pęt nacjonalistycznych i propagował humanizm, krytykując m.in. izraelski program nuklearny. Epilog autor poświęca osobie gen. Josiego Peleda, który z ośmieszanego i dręczonego sieroty Jefke Mendelewicza przeistoczył się w kibucu w dzielnego i twardego żołnierza, później dowódcę wysokiego szczebla w armii izraelskiej.
Argumentacja Segeva okazuje się wzorem obiektywizmu w czasach, gdy często zapomina się o zasadzie sine ira et studio. Oceny autora nie są przyjemne i rewidują syjonistyczne mity. Siódmy milion przywołuje drażliwe epizody z sześciu dekad państwa żydowskiego, takie jak masakra Arabów w Kfar Kasem, zbrodnia w kibicu Nitzanim czy sprawa Rudolfa Israela Kastnera. To jedna z najodważniejszych książek o współczesnej historii Izraela.
Hubert Kuberski
Tom Segev
Siódmy milion. Izrael – piętno zagłady
Wydawnictwo Naukowe PWN
Warszawa 2012
dodano: 2012-08-01
