Grunwald 1410. Studia nad tradycją i źródłami

Sven Ekdahl

Wydawnictwo: Avalon

Opis:

Zgodnie z założeniami niemieckiej historiografii Ekdahl przyjął metodę drobiazgowego przedzierania się przez średniowieczne inkubały. W miejsce badań całościowych, nie mogących przecież podważyć tezy o wygranej adwersarzy zakonu, Niemcy dążyli do wykazywania nieścisłości, dotyczących samej bitwy w oparciu o jak najdokładniejszą kwerendę dokumentów z przeszłości. Dzięki temu doszło do poszerzenia bazy źródłowej, co pozwalało im na obalanie przyjmowanych aksjomatów, opartych na wątłych podstawach.

Książka Ekdahla pomogła uświadomić nie tyle sam fakt wojny propagandowej między grunwaldzkimi adwersarzami, ile odwoływania się do tego rodzaju pojęć w sporach dyplomatycznych (w tym soborowych). Podobnie autor zasygnalizował sposoby ich oddziaływania na wypaczanie prezentowanych doniosłych wydarzeń historycznych, czy nawet prostych faktów. Przywołać można chociażby przeciwstawianie motywu „pychy Krzyżaków”, argumentowi o udziale pogan w walkach po stronie polsko-litewskiej. W ramach toczących się działań propagandowych Zakon Krzyżacki usiłował przeciwdziałać polskim materiałom, co w efekcie nie przyniosło zadowalających rezultatów, gdy przypomni się o rozgrywkach w finale soboru w Konstancji.

Autorowi udało się zachować daleko idący obiektywizm przy tradycyjnym niemieckim spojrzeniu na samą bitwę i losy Zakonu. Jednak przy prezentowaniu wielu kontrowersyjnych kwestii, przy których mógłby się odezwać narodowy (germański) patriotyzm, Ekdahl uchronił się przed napisaniem li tylko „niemieckiej” wizji bitwy i tym różni się od pozycji litewskiego historyka Mečislovasa Jučasa.

Kolejnym ciekawym wątkiem, który został poruszony w „Studiach nad tradycją i źródłami” to właśnie drobiazgowe prześledzenie kreowania tradycji grunwaldzkiej w historiografii polskiej, litewskiej i niemieckiej. Autor zaprezentował jak uwikłanie przekazów o bitewnych zmaganiach wpływało na zawiłości mitologii narodowej. Następnie omówił najważniejsze prace poświęcone Grunwaldowi, a napisane przez historyków wspomnianych stron. Najwięcej miejsca poświęcił historykom niemieckim oraz polskim (lepiej oceniając prace sprzed 1939 r. niż te powstałe po wojnie – vide opinia o prof. Karolu Piotrowiczu).

Najciekawsze informacje Ekdahl zamieścił na końcu – o dziwo słabo udokumentowane mimo rygoryzmu metodologicznego, zaprezentowanego na wcześniejszych kartach pracy. Przyczyną tego były wieści o wykopaliskach prof. Andrzeja Nadolskiego, które autor zanegował, twierdząc, że w rzeczywistości bitwa pod Grunwaldem rozegrała się na południe od miejsca przyjmowanego w polskiej historiografii, a dodatkowo szyki wojsk miały być obrócone o 90 stopni. Ponadto Ekdahl odniósł się do wiarygodności Kroniki Bychowca, podważając tym samym koncepcje prof. Stefana Kuczyńskiego, dotyczące wykopania wilczych dołów i wykreowanej przez niego koncepcji rozegrania bitwy pod Grunwaldem.

Ekdahl napisał książkę z ogromną dbałością o szczegóły, omawiając samą bitwę w oparciu o jej recepcję w materiałach źródłowych. Autorowi udało się dokonać analizy dokumentów „propagandy” polskiej i krzyżackiej, porównania ich oraz prześledzenia wprowadzania kolejnych argumentów przez wrogie sobie strony. To ideologiczne zmagania starannie ukryło prawdziwe wydarzenia, które rozegrały się na polu bitwy, dlatego nie można określić rzeczywistego przebiegu tej średniowiecznej batalii. „Grunwald 1410. Studia nad tradycją i źródłami” jest pracą godną polecenia osobom zainteresowanym problematyką tego starcia, ale mającym już za sobą choćby lekturę opracowań prof. prof. Kuczyńskiego i Nadolskiego.

Hubert Kuberski

dodano: 2012-07-14