Klęska pod Połtawą. Kampania Karola XII w Rosji w latach 1707 – 1709
Peter From
Wydawnictwo: Inforteditions, Zabrze 2010
UPADEK SZWEDZKIEGO IMPERIUM
Omawiana książka ukazała się w polskim tłumaczeniu trzy lata po publikacji szwedzkiego oryginału. Jej autor nie jest profesjonalnym historykiem, lecz informatykiem i pisarzem. Choć historią zajmuje się jedynie hobbystycznie, opublikował trzy książki poświęcone burzliwym dziejom Karola XII: Śmierć Karola XII (2005), Klęska pod Połtawą (2007), Karol XII w Turcji (2009). Jest również przewodniczącym Szwedzkiego Towarzystwa Badań Historycznych oraz autorem wielu artykułów dotyczących Karola XII i Szwecji okresu mocarstwowości opublikowanych w Internecie.
From nie ogranicza się do opisu bitwy połtawskiej, lecz obszernie przedstawia kampanię przeciw Rosji, w tym bitwy pod Leśną (czerwiec 1708) i Hołowczynem (lipiec 1708). Tytułowej bitwie pod Połtawą poświęcono 55 stron (razem z rozdziałem na temat oblężenia Połtawy − 81).
Opis:
Książka adresowana jest do szerokiego kręgu czytelników. Jak wyjaśnia sam autor: Kiedy przystępowałem do pisania tej książki, postanowiłem, że jeśli chodzi o wykaz wykorzystanych źródeł będę podążał raczej drogą popularno-naukową. Dlatego też książka nie zawiera typowych przypisów, a jedynie komentarze, które mają wyjaśnić niektóre kwestie [...] wszystkie ważniejsze źródła zostały zebrane na końcu książki. Taki styl pisania ma w Szwecji długie tradycje. Przypisów nie dawał w swych pracach wielki historyk Nils Ahnlund (Czyż nie rozbiera się rusztowań po wybudowaniu domu, mawiał), znany polskiemu czytelnikowi Peter Englund (Srebrna maska, Niezwyciężony) robił je z rzadka zamieszczał zwykle na końcu swoich książek. Choć From wzbogaca narrację dialogami, to jednak jego praca jest raczej historycznym opracowaniem niż historyczną powieścią. Autor skrupulatnie podaje z jakich źródeł korzysta i dokonuje ich krytyki zgodnie z wymaganiami warsztatu historycznego. Bibliografia i wykaz źródeł są rzeczywiście imponujące. Te ostatnie pochodzą ze Szwedzkiego Archiwum Państwowego (Riksakivet), Archiwum Wojskowego (Krigsarkivet), Biblioteki Królewskiej (Kungliga Biblioteket), bibliotek uniwersyteckich w Uppsali i Lundzie, a także z archiwów w Finlandii, Rosji i Niemczech. Do tego dodać należy ponad dwadzieścia źródeł publikowanych i dwieście opracowań. W większości są to materiały szwedzkojęzyczne, choć warto wspomnieć, że autor korzystał również z książki Władysława Serczyka o bitwie pod Połtawą.
Do najciekawszych części książki należy omówienie wizerunku Karola XII w historiografii, od Woltera po czasy współczesne. W sumie więc otrzymaliśmy ciekawe studium historiograficzne.
Atutem książki są plany bitew, choć brakuje map ogólnych, dających orientację w przestrzeni, na której rozgrywały się opisywane wydarzenia (to raczej zarzut pod adresem wydawcy). Niestety praca nie jest też wolna od błędów: przykładem informacja, że w 1700 roku August II oblegał Narwę (s. 23), podczas, gdy wiadomo, iż miasto to oblegały wojska rosyjskie, a nie saskie.
Podsumowując, książka Petera Froma o kampanii Karola XII w Rosji jest pozycją ciekawą, przedstawiającą wydarzenia słabo opisane przez polską historiografię. Wypada pogratulować wydawnictwu wyjścia naprzeciw potrzebom polskich czytelników i tłumaczenia pozycji, która wypełnia luki w naszej wiedzy o dziejach Wielkiej Wojny Północnej, której rezultaty miały istotny wpływ na bieg polskiej historii.
Katarzyna Wagner
Peter From
Klęska pod Połtawą. Kampania Karola XII w Rosji w latach 1707 – 1709
przeł. Wojciech Łygaś
Wydawnictwo: Inforteditions, Zabrze 2010
dodano: 2011-11-17
